Je dacht dat de bekende vind ik leuk– knop met de opgestoken duim van Facebook een uitvinding van de 21ste eeuw was? Niets is minder waar. De opgestoken duim en de positieve, goedkeurende betekenis die ermee gepaard gaat, is een symbool dat teruggaat op de oude Romeinen. Het gebaar met de duim wordt in verband gebracht met de gladiatorenspelen. Als een gladiator na een gevecht zijn tegenstander klein had gekregen, keek hij naar de keizer (of zijn vertegenwoordiger) om te zien wat hij met zijn verslagen tegenstander diende te doen.

De keizer kon vanop zijn tribune beslissen of hij de verslagen gladiator liet leven dan wel of hij hem liet doden door de overwinnaar. Hij liet zijn oordeel doorgaans afhangen van het volk. Als de tegenstander zich dapper verweerd had en als het publiek een mooi en spannend gevecht had gezien, dan gebeurde het vaak dat het volk de verslagen gladiator wou sparen. Zo konden ze hem immers later, in een ander gevecht, nog eens terugzien. Was het gevecht ronduit teleurstellend, dan mocht de verliezer gedood worden. De keizer gaf aan de winnende gladiator te kennen wat zijn oordeel was door middel van een duimgebaar. Ging de duim de hoogte in, dan mocht de verslagen gladiator gespaard worden. Ging de duim naar beneden, dan mocht de overwinnaar aan de verliezer van het gevecht de genadeslag toedienen.

Toegegeven, historici twijfelen aan de historische correctheid van het verhaal zoals hierboven beschreven. Feit is wel dat de almachtige keizer, al of niet beïnvloed door de mening van volk, aan het einde van het gevecht kon beslissen over leven of dood. Feit is ook dat heel wat verslagen gladiatoren finaal toch levend het gevecht konden verlaten. Maar of de keizer zijn oordeel te kennen gaf met een opgestoken of neerwaartse duim, daarover bestaat geen uitsluitsel.  Wat we echter wel zeker zijn, is dat de duim in elk geval door de Romeinen reeds werd gebruikt als een teken van goedkeuring of afkeuring. Dat weten we namelijk uit een gedicht van de Romeinse auteur Juvenalis (1ste /2de eeuw na Chr.) waarin hij beschrijft hoe een bende muzikanten door de bevolking werd aangemoedigd door middel van een pollice verso … een ‘gedraaide duim’. Of de duim naar boven of naar beneden werd gedraaid, dat vertelt Juvenalis er jammer genoeg niet bij, maar laat ons er maar van uitgaan dat we het al die eeuwen al goed hebben gedaan: opgestoken duim als teken van goedkeuring, neerwaartse duim als teken van afkeuring.

Dus, de volgende keer dat je op Facebook nog eens op de vind ik leuk– toets drukt, weet dan dat je hiermee in de voetsporen van de oude Romeinen treedt, net als de uitvinder van Facebook Marc Zuckerberg, die op 9 februari  2009 de vind ik leuk-toets introduceerde.  Er is dus niets nieuws onder de zon of, zoals de Romeinen dat al zegden: nil novi sub sole. En hiermee is nog maar eens het bewijs geleverd: Latijn is leuk!

---