De Goddelijke Komedie (La Divina Commedia) van Dante Alighieri (1265-1321) is niet alleen het belangrijkste boek uit de Italiaanse letterkunde, het is ook één van de absolute meesterwerken van de wereldliteratuur. In 2021 is het zevenhonderd jaar geleden dat de auteur stierf in Ravenna, waar hij als politiek banneling onderdak had gevonden aan het hof van de familie Da Polenta. Overal in Italië en ook daarbuiten werden en worden in 2021 evenementen gewijd aan ‘il sommo poeta’, de grote dichter, de man die de Florentijnse volkstaal verhief tot het standaard Italiaans.

Ook in de Lage Landen wordt Dante dit jaar herdacht, onder meer met een nieuwe vertaling van De Goddelijke Komedie, een fraaie publicatie van Uitgeverij Ijzer. Vertaler van dienst is Herman Jansen, een Nederlands jurist met een bijzondere belangstelling voor het oeuvre van Dante.  

Het mag gezegd: Jansen heeft een bijzonder toegankelijke vertaling neergezet van de 100 canto’s die de lezer door de Hel, het Vagevuur en het Paradijs leiden. In tegenstelling tot vele andere vertalingen van Dante’s meesterwerk koos Herman Jansen niet voor een vertaling op rijm. Hij gaf er de voorkeur aan om de originele tekst zo dicht mogelijk te benaderen in betekenis, structuur en ritme. Door trouw te blijven aan de terzines (drieregelige strofen) en andere stijlkenmerken van het originele werk leent de nieuwe vertaling zich perfect om luidop voorgedragen te worden. Maar ook voor wie de tekst in stilte leest, is de vertaling uiterst genietbaar.

Op ’t midden van ons aller levensweg

werd ik mij door een donker bos bewust

dat ik de juiste weg was kwijtgeraakt.

 

Hoe moeilijk, ach, te zeggen hoe het was,

dat wilde, dicht begroeide, ruige bos

dat, als ik eraan denk, mijn angst hernieuwt!

Dante neemt de lezer mee op een allegorische tocht door het hiernamaals. De tocht verloopt in drie etappes. De eerste leidt naar de Hel (Inferno) waar hij naast mythologische figuren ook bekende en machtige mensen uit Toscane herkent. Vervolgens reist hij door het Vagevuur (Purgatorio), waar hij in dialoog gaat met vroegere heersers en andere illustere figuren. Zij worden gelouterd alvorens toegang te verkrijgen tot het Paradijs (Paradiso), de eindbestemming van Dante’s tocht. Onderweg wordt de dichter vergezeld door zijn grote en lichtende voorbeeld, de Romeinse dichter Vergilius, symbool van de menselijke rede. Bij de poorten van de Hemel neemt Beatrice, Dante’s wereldse muze, de rol van gids van Vergilius over. Zij verzinnebeeldt de theologie, die de mens nader bij God brengt. Op het einde van de lange reis naar God, wanneer menselijke rede en theologie niet meer volstaan, wordt Bernardus van Clairvaux, symbool voor de mystieke kennis, Dante’s laatste reisgezel.

Om over beter water voort te snellen

hijst nu zijn zeil het scheepje van mijn geest

dat achter zich zo wrede zee laat liggen.

 

Het tweede rijk zal ik bezingen gaan

waar menselijke geest gelouterd wordt

en waardig wordt ten hemel op te stijgen.

Elk van de honderd canto’s is voorzien van een korte inleiding en van verklarende voetnoten die de nodige duiding bieden bij de vele namen en historische feiten die de revue passeren. Ook deze informatie draagt bij tot de toegankelijkheid van de tekst die, laat het ons niet vergeten, inmiddels ruim zeven eeuwen oud is.

Wie zich nog nooit aan Dante heeft gewaagd en overweegt om toch eens de stap te zetten: dit is een uitgelezen kans!

De goddelijke komedie. Dante Alighieri. Vertaald door Herman Jansen. Uitgeverij Ijzer, 816 pagina’s. Nu te koop in de lokale boekhandel of via deze link bij bol.com. (Opgelet: kies optie ‘hardcover’)

---