Bagheria, een stad in de nabijheid van Palermo, staat bekend als ‘Città delle Ville’ (Stad van de Villa’s). Die villa’s zijn de luxueuze stadspaleizen die rijke families uit Palermo hier in de 18de eeuw lieten bouwen om te ontsnappen aan de drukte van de stad. Vele van die villa’s zijn vandaag ernstig verwaarloosd en bouwvallig. Andere worden wel nog bewoond, vaak door meerdere gezinnen en kunnen niet worden bezocht.
Maar één van de meest bijzondere villa’s kan je wel nog bezoeken: de excentrieke Villa Palagonia, in het centrum van de stad.
De bouw van Villa Palagonia begon in het jaar 1715 in opdracht van Don Francesco Ferdinando Gravina, vijfde prins van Palagonia en vertrouweling van het Spaanse koningshuis.
Groteske beelden
Het was echter zijn kleinzoon Francesco Ferdinando Gravina II, zevende prins van Palagonia, die ervoor zorgde dat de villa de geschiedenis zou ingaan als de ‘Villa dei Mostri’ (Villa van de Monsters). In het jaar 1749 liet hij rondom de villa groteske en karikaturale beelden aanbrengen van dieren, dames, ridders, muzikanten, gebochelde kabouters en andere vreemde wezens. Vanop de muur die de tuin omgeeft, staren de bizarre figuren de bezoekers aan. Wetenschappers breken zich het hoofd over wat de prins van Palagonia moet hebben bezield om de villa zo’n excentriek uitzicht te geven. Eén van de meest plausibele verklaringen is dat de prins een bijzondere interesse had in alchemie en dat de bizarre schepsels verband houden met allerlei alchemistische gebruiken en rituelen. Het grondplan van de villa en de tuin ziet er overigens uit als een sleutel, en ook dat zou een verwijzing inhouden naar de alchemie (als sleutel die toegang geeft tot kennis). Ook doet het verhaal de ronde dat sommige van de monsterlijke creaturen de geheime minnaars voorstelden die de echtgenote van de prins er blijkbaar op nahield. Op die manier wou de prins, die zelf niet bepaald moeders mooiste was, subtiel wraak nemen op zijn overspelige vrouw.
Niet alleen de tuin en de buitenzijde van de villa ogen excentriek. Ook binnenin is de villa bijzonder. Je bereikt de eerste verdieping, de piano nobile, via een elegante, dubbele trap in tufsteen. Onder de trap en de villa door loopt een doorgang voor paarden en koetsen. Gasten konden desgewenst ongezien uitstappen op een overdekt binnenplein onder de villa.
Via de buitentrap bereiken we een ovalen inkomhal met grote fresco’s. Ze stellen vier van de twaalf werken van Hercules voor.
Spiegelzaal vol symboliek
Rechts van de inkomhal stap je de Sala degli Specchi (de Spiegelzaal) binnen. Ook deze unieke ruimte is ontsproten aan het brein van de zevende prins van Palagonia. Het hele, gebogen plafond is bedekt met spiegels die elkaar overlappen en die verschillende hellingshoeken hebben. Wie hier naar boven keek, moet zichzelf in hondervoud teruggekaatst gezien hebben. Vandaag is het effect minder duidelijk omdat de spiegels dof geworden zijn.
De bijzondere vorm van het plafond zou een verwijzing inhouden naar de zogenaamde Arco della Vita, de ‘boog van het leven’, van de geboorte tot de dood. De schelpvormige medaillons die bovenaan de hele zaal omgeven, staan symbool voor de geboorte. Denk maar aan het befaamde schilderij van Botticelli dat de geboorte van Venus voorstelt, staande op een schelp. De rode koralen – zoals te zien in de hoekmedaillons – staan dan weer symbool voor het bloed van de gestorven Christus, en dus voor de dood.
Ook de wanden zijn bijzonder. Echt marmer wordt er afgewisseld met blinkend namaakmarmer dat verkregen werd door behangpapier met een kleurrijk marmerpatroon te bedekken met vensterglas. Pas als je met je vinger tegen de wand tikt, merk je het verschil tussen het echte en het valse marmer.
Ook de kleurrijke marmeren vloer met geometrische motieven trekt de aandacht. Deze zaal moet op de gasten van de excentrieke prins in elk geval een overweldigende indruk hebben gemaakt.
De bustes tegen de wand stellen de de vijfde en de zevende prins van Palagonia voor en hun respectievelijke echtgenotes. Ook andere leden van de familie Gravina zijn vertegenwoordigd.
Vanuit de spiegelzaal kan je nog twee andere ruimtes betreden: de ene deed dienst als kapel, de andere als biljartzaal.
Een unieke blik achter de schermen
De vleugel aan de linkerzijde van de inkomhal is normaal gezien gesloten voor het publiek. Wij hadden echter het grote geluk de villa te bezoeken op een moment dat één van de huidige eigenaars van het gebouw, een erfgenaam van de familie Castronovo die in 1885 het gebouw aankocht, een privé-rondleiding gaf aan een select groepje genodigden. We mochten mee naar binnen en konden zo unieke foto’s maken van enkele ruimtes die je anders nooit te zien krijgt.
In de eerste zaal herkennen we, naast een mythologische scéne met het gevleugelde paard Pegasus op het plafond, ook nog kleinere afbeeldingen van de acht andere werken van Hercules. Ze vervolledigen de vier grotere werken die we eerder in de centrale inkomhal hadden gezien.
Het zaaltje dat daarop volgt, toont portretten van de leden van de familie Gravina. Aan de muur hangen ook enkele afbeeldingen van meubels die ooit de villa sierden en nu in musea worden bewaard.
In een aangrenzende zaal sieren fresco’s van de belangrijkste vertegenwoordigers van de familie Gravina de wand. Ze zijn echter niet allemaal goed bewaard.
Indrukwekkend zijn vooral de kleurrijke fresco’s in de zogenaamde Sala Cinese (de Chinese zaal), met taferelen van soldaten, legerkampen en oosters aandoende landschappen. Volgens onze gelegenheidsgids zouden in de muurschilderingen discreet tal van symbolen van de vrijmetselaarsloge verscholen zitten.
Andere bezienswaardigheden in Bagheria
Neem na een bezoek aan de Villa Palagonia ook nog even de tijd om een wandelingetje te maken langs de verkeersvrije Corso Umberto die begint rechts van de Villa Palagonia. In deze straat werden enkele scènes gedraaid van de film Baarìa (lokaal dialect voor Bagheria) van de hier geboren, Oscarwinnende regisseur Giuseppe Tornatore (°1956).
Een andere villa in Bagheria die absoluut een bezoek waard is, is de Villa Cattolica waar ook een museum gevestigd is dat gewijd is aan de bekende lokale kunstenaar Renato Guttuso.
Tip: als je in Bagheria iets wil eten, kies dan zeker voor Trattoria Don Ciccio (Via del Cavaliere, 87 – nabij de Villa Palagonia). Authentieker (en lekkerder) dan in deze oer-Siciliaanse trattoria, die al drie generaties in handen is van dezelfde familie, kan je in Bagheria en wijde omtrek niet eten. Open de deur, stap onverschrokken binnen en laat je verrassen. Die verrassing begint van zodra je plaats hebt genomen en je een glas zibibbo én een gekookt ei voorgeschoteld krijgt. De rest laten we je zelf ontdekken. Zeker doén!
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties