In Lazio, aan de voet van het Lepini-gebergte dat de natuurlijke grens vormt van de befaamde Agro Pontino (de ‘Pontijnse moerassen’), ligt één van de mooiste en meest romantische tuinen van het Italiaanse schiereiland: de Giardino di Ninfa. De tuin is maar een beperkt aantal dagen per jaar open voor het publiek. Het komt er dus op aan om tijdig online je tickets te reserveren voor één van de vele gidsbeurten die op de openingsdagen worden georganiseerd.
De tuin ontleent zijn naam aan het stadje Ninfa, strategisch gelegen langs de eeuwenoude Via Pedimonte, de weg die langs de voet van de berg liep, aan de rand van de lagergelegen moerassen. Ninfa, ooit begonnen als een kleine Romeinse nederzetting in de buurt van een nymphaeum (een cultusplaats voor bronnimfen), kende een bloeiperiode in de middeleeuwen. Op haar hoogtepunt telde Ninfa zo’n honderdvijftig woningen, zeven kerken, twee hospitalen, enkele molens en een brede verdedigingsmuur met zes toegangspoorten die de hele stadskern omsloot.
Net buiten de stadsmuren, aan de rand van een klein meer, bevond zich een versterkte burcht. De imposante kasteeltoren priemt vandaag nog steeds de hemel in als een versteende getuigenis van een welvarend verleden.
Ninfa werd in 1171 met de grond gelijk gemaakt door keizer Frederik Barbarossa. Hij nam hiermee wraak omdat de stad onderdak had geboden aan Paus Alexander III die zich in de Chiesa di Santa Maria Maggiore in Ninfa tot paus had laten kronen, tegen de wil van de keizer in. Als dank voor de gastvrijheid verleende de paus aan Ninfa het recht om de kerken in de stad dezelfde naam te geven als die van de basilieken in Rome. Daarom vind je in het kleine Ninfa kerkjes met dezelfde prestigieuze naam als de pauselijke ‘Basilica di Santa Maria Maggiore’ of de ‘San Giovanni’ in Rome.
Op het einde van de 13de eeuw kwam Ninfa in handen van de adellijke familie Caetani en dat zou zo blijven tot in de 20ste eeuw. Het was een schenking van paus Bonifatius VIII, zelf een Caetani. De stad werd na een nieuwe plundering in 1380 nooit meer heropgebouwd. De Caetani gebruikten het gebied enkel nog om er landbouwactiviteiten te laten verrichten door enkele boeren die er bleven wonen in de restanten van wat ooit een welvarende stad was. Na verloop van tijd trokken ook de boeren weg, mede omdat de nabije moerassen zorgden voor virulente opstoten van malaria.
In 1921 begon Gelasio Caetani met het droogleggen van de moerassen. Hij liet de verkommerde ruïnes rond het voormalige kasteel opknappen met de bedoeling er een zomerresidentie te bouwen. Zijn moeder Ada, een vrouw met groene vingers, stortte zich op het aanleggen van een tuin waarin ze planten onderbracht die ze meebracht van haar vele verre reizen. De exotische planten bleken wonderwel te gedijen in het milde microklimaat dat Ninfa zo uniek maakt.
De zorg voor de tuin en de verdere uitbreiding ervan werd later overgenomen door Roffredo Caetani en zijn echtgenote Marguerite Chapin. Het was echter vooral hun dochter Lelia Caetani die de Giardino di Ninfa zijn huidige, feërieke aanblik gaf. Sinds haar dood, in 1977, worden de tuin en het omliggende gebied beheerd door de stichting Roffredo Caetani. Hoewel de tuin maar enkele dagen per jaar geopend is, slaagt de stichting er toch in om jaarlijks zo’n 70.000 bezoekers van over de hele wereld een rondleiding te geven door wat de New York Times omschreef als ‘de mooiste tuin ter wereld’.
De Giardino di Ninfa is beperkt geopend tussen april en november. Elk seizoen heeft zijn eigen charme. In de lente staan de bloemen in volle pracht, in de zomer zijn de bomen op hun best en later op het jaar kan je dan weer genieten van bonte herfstkleuren.
We bezochten de tuin in de maand juli en laten jullie graag even meegenieten van onze onvergetelijke wandeling.
We betreden de tuin via een houten brug die ons bij de restanten brengt van de Porta Santa Maria Maggiore, één van de zes oorspronkelijke toegangspoorten tot de stad.
Even verderop bereik we de ruïne van de Chiesa di Santa Maria Maggiore waaraan de nabijgelegen poort haar naam ontleent. Dit was de belangrijkste kerk van de stad en het was hier dat paus Alexander III op 20 september 1159 tot paus werd gewijd. In de absis van de kerk bevindt zich nog een goed bewaard fresco dat de heilige Petrus voorstelt.
De wandeling gaat verder langs de monumentale stadsmuren. We passeren de ruïnes van huizen en kerken. Het is indrukwekkend hoe de natuur door de eeuwen heen weer bezit heeft genomen van de stad.
Op de stammen van de hoge bomen werden originele, vaak kleurrijke nestkastjes aangebracht. Deze zijn bedoeld om vogels te lokken die ervoor moeten zorgen dat de insectenpopulaties onder controle blijven. Ook lieveheersbeestjes worden er in de watten gelegd want zij zorgen er dan weer voor dat de bladluizen geen kans krijgen. De gids benadrukt graag dat de tuin 100% ecologisch wordt beheerd. Zo bijvoorbeeld worden ook vruchten die van de bomen vallen niet opgeruimd. Ze dienen immers als voeding voor de vogels en als natuurlijke meststof voor de planten.
De tuin wordt dooraderd door diverse snelstromende beekjes die voor welkome afkoeling zorgen in de hete zomermaanden. Het frisse water, afkomstig van de nabijgelegen bergen, zorgt voor het ontstaan van een uniek microklimaat met een hoge vochtigheidsgraad en een temperatuur die zelfs in de strengste winters nooit onder de nul graden daalt. Dit alles zorgt ervoor dat bomen, bloemen en planten uit de meest diverse streken, van Siberië tot Afrika, van Azië tot Amerika hier broederlijk naast elkaar kunnen groeien.
Zelfs geoefende tuinliefhebbers komen ogen te kort bij het zien van zo’n verscheidenheid aan varianten van rozen, magnolia’s, kerselaars, ceders en andere planten, heesters en bomen.
Het middeleeuwse Ninfa was aan één zijde begrensd door de rivier Ninfa. De oorspronkelijke stenen brug over die rivier is mooi gerestaureerd.
Nabij de rivier bevindt zich een indrukwekkend bamboebos. De vuistdikke bamboestengels schieten metershoog de lucht in, aan een groeitempo van wel 15 centimeter per dag.
Op het einde van de wandeling bereik je de hortus conclusus, een volledig ommuurde tuin met een strak grondplan. Je kan die tuin bezoeken mits een kleine extra betaling. Hier tref je overwegend citrusbomen aan.
De tuin bevat ook enkele grote waterbassins. In één ervan houdt zich dé publiekslieveling van de Giardino di Ninfa schuil: een gans die zichzelf voortdurend in een spiegel bekijkt.
Praktische info: de Giardino di Ninfa bevindt op ca. anderhalf uur rijden van Rome, in de provincie Latina, tussen de steden Norma en Sermoneta (zie google maps). Je kan de tuin enkel bezoeken onder leiding van een gids. De rondleiding duurt een uur en een ticket kost 15 EUR. Online reserveren is verplicht. Dat kan via de website : www.giardinodininfa.eu
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties