Vendicari, een paradijs voor wandelaars en vogelspotters

Aan de zuidoostelijke kust van Sicilië, tussen Avola en Marzamemi, ligt een uitgestrekt en interessant natuurreservaat: de Riserva Naturale di Vendicari. Het is een paradijs voor wandelaars en vogelspotters, maar binnen in het reservaat liggen ook enkele kleine, ongerepte stranden die ook strandtoeristen bekoren. De toegang tot het reservaat (en dus ook tot de kleine stranden) is wel betalend.

Het natuurreservaat strekt zich over een oppervlakte van ruim 1500 hectare uit langs de kustlijn waar zandstranden en rotsen elkaar afwisselen. Daarachter ligt een ongerept landschap met een typisch mediterrane begroeiing en met enkele meren die duizenden watervogels aantrekken.

Het langgerekte park telt vier ingangen. Van noord naar zuid zijn dat: Eloro, Calamosche, Vendicari (Tonnara) en Citadella. Wie Vendicari bezoekt met als enige bedoeling om er uit te rusten op één van de stranden kiest best voor de ingang Eloro of Calamosche. Houd er echter wel rekening mee dat in het hele reservaat geen voorzieningen zijn (geen bars, geen toiletten, geen verhuur van strandstoelen of parasols).

Wie echter Vendicari bezoekt om er te wandelen en te genieten van de fauna en flora kiest best voor de centrale ingang Vendicari (Tonnara). Dat is immers ook het knooppunt waar twee (van de drie) wandelingen vertrekken. Bovendien bevinden zich hier meteen ook de twee grote meren waar je vanuit houten observatiehutten de flamingo’s, reigers, lepelaars en andere watervogels kan observeren.

Voorbij de ingang tot het reservaat bereiken we al snel een eerste observatiehut. Daar worden we meteen beloond met het uitzicht op een hele zwerm roze flamingo’s die enkele tientallen meter verderop in het water staan te dagdromen. Naarmate we verder speuren krijgen we ook kuifeenden, reigers, lepelaars en enkele kleinere steltlopers te zien. Goed dat we onze verrekijker bijhebben.

Wandeling 1: langs de Tonnara naar het zandstrand van Calamosche

Via een verhoogd houten pad dat tussen hoge rietstengels doorloopt, bereiken we iets verderop de zee. Links begint de Itinerario Arancione, het meest interessante en afwisselende van de drie wandelpaden.  Dit pad loopt tussen het meer (links) en de zee (rechts) en brengt ons eerst tot bij de resten van een oude tonnara, een fabrieksgebouw waar tonijn werd verwerkt. Van het begin van de 17de eeuw tot het einde van de 19de eeuw was deze tonnara in gebruik. Vandaag is het een mooi en fotogeniek stukje industriële archeologie.

Overal langs de kusten van Sicilië kan je nog de resten zien van dergelijke tonnara’s. De tonijnvangst was tot in het begin van de 20ste eeuw één van de belangrijkste economische sectoren van het eiland.

Net voorbij de tonnara verrijst de massieve Torre Sveva, een oude uitkijktoren uit het begin van de 15de eeuw van waaruit naderende zeerovers tijdig konden worden opgemerkt en gesignaleerd aan de bewoners van de omliggende steden en dorpen.

Verderop langs het roodbruine pad lopen lage rotsen de zee in. Wie goed kijkt, zal merken dat in deze rotsen grote ronde of rechthoekige uitsparingen te zien zijn. Het lijkt wel alsof die door mensenhanden werden aangebracht, en dat is ook zo. In deze kuipen werd ooit garum bereid, een (onwelriekende) gefermenteerde vissaus die bij de antieke Romeinen bijzonder populair was.  

De route loopt nog ruim twee kilometer verder over een goed begaanbaar, vlak maar rotsachtig pad langs de zee. De vegetatie bestaat hoofdzakelijk uit dwergpalmen, wilde tijm, doornpimpernel, zeevenkel en cactussen.

Na zo’n drie kwartier stappen bereiken we een kleine baai met een zandstrand: Calamosche. Hier begint de Itinerario Blu (de blauwe route) die langs de kust verder loopt tot aan de meest noordelijke ingang tot het park: Eloro. Wij maken echter rechtsomkeer en kiezen bij ons eerdere vertrekpunt voor de Itinerario Verde, de zogenaamde ‘archeologische’ route.

Wandeling 2: de archeologische route

Deze route loopt aanvankelijk een heel eind tussen een zanderige duinengordel door, waardoor het iets lastiger stappen is. De zee krijg je niet te zien, maar aan onze rechterhand zien we wel het andere meer waar opnieuw heel wat watervogels te zien zijn.

Het strand dat zich achter de duinen bevindt is afgesloten omdat zich onder het zand de eieren bevinden van duizenden zeeschildpadden die deze plaats hebben uitgekozen om in hun voortplanting te voorzien.

Aan het uiteinde van het meer buigt het pad landinwaarts in de richting van een kleine heuvel. Het pad loopt even tussen een moerasachtige zone door en loopt daarna de heuvel op. Een wegwijzer leidt ons naar de fascinerende resten van een oude Byzantijnse necropool. Na een korte klim ontwaren we tussen het struikgewas inderdaad putten in de grond en holen in de rotswand. Hier werden omstreeks de 6de eeuw de overledenen begraven uit de Byzantijnse nederzetting die zich op de heuvel moet hebben bevonden.

Ten noorden van de necropool zien we nog enkele sporen van die oude nederzetting, meer bepaald een religieus gebouw, Trigona genaamd, dat ooit als moskee heeft gediend. Vanop de heuvel hebben we een mooi uitzicht over het meer met daarachter de duinen en de zee.

Na even te hebben genoten van het panorama vatten we de terugtocht aan, begeleid door meeuwen die krijsend opfladderen wanneer hun rust door onze naderende voetstappen wordt verstoord. De vegetatie hier is helemaal anders dan bij onze eerste wandeling. We zien o.m. zeekraal en stekelige jeneversbes. Op het zandpad tussen de duinen vallen ook de massaal aanwezige donzige ballen op. Sommige zijn zo groot als een tennisbal. Het gaat om aangespoelde en verdroogde vezels van zeegras (poseidonia oceanica) dat hier rijkelijk op zeebodem voor de kust groeit. De aanwezigheid van zeegras wijst op een gezonde mariene omgeving.

Bij het verlaten van het park gunnen we ons een verfrissende granita in de gezellige tuin van de kleine bar langs de weg die ons terug naar de parking leidt. Een perfect einde van een mooie wandeling onder een stralende zon.

TIP: als je in de zomermaanden in Vendicari gaat wandelen, neem dan zeker voldoende water mee en zorg ook voor een goede bescherming tegen de brandende zon.

---