‘Een verloren vriendin’. Familie-epos met twee moedige vrouwen ten tijde van het fascisme

14/06/2020 Reageer
Verloren vriendin

Op de boekenbeurs in het najaar 2019 kocht ik de roman Een verloren vriendin van Raffaella Romagnolo. Een paar weken geleden vond ik het boek (nog onaangeroerd) terug in mijn boekenkast. Hoog tijd om gelezen te worden. De roman eindigde in 2019 op de shortlist van de Premio Strega, de prestigieuze Italiaanse literatuurprijs. 

De opzet van het verhaal doet denken aan De Tweeling van Tessa de Loo, waarin twee zussen tijdens de Tweede Wereldoorlog uit elkaar worden gehaald na de dood van hun ouders. De ene zus verhuist naar (Nazi)-Duitsland en de andere zus blijft bij haar tante in Nederland.

In Een verloren vriendin kiest de wanhopige Giulia Masca ervoor om haar moeder en vrienden achter te laten in het armzalige (fictieve) dorpje Borgo di Dentro in Piemonte. Te voet trekt ze naar Genua om daar Titanic-gewijs op een oceaanstomer te stappen richting de Verenigde Staten. Daar komt ze terecht bij de kruidenier Libero Manfredi, de eigenaar van Libero’s Grocery, die haar de kans geeft om een nieuw leven te beginnen. Met het verhaal van Giulia krijgen we in de roman een verrassend beeld van het New York van ‘Little Italy’ en van de Italiaanse immigranten die er hun ‘American dream’ waar wilden maken. Giulia Masca komt er, dankzij de hulp van Libero Manfredi, goed vanaf. 

Anders is het gesteld met haar vriendin, Anita Leone. Zij blijft na het vertrek van Giulia enigszins verweesd achter. Door haar ogen volgt de lezer eerst het verdere verloop van de staking bij Spinnerij Salvi, waar Anita, Giulia en Giulia’s moeder Assunta werkten. Vervolgens schetst Romagnolo hoe de familie Leone en de andere bewoners van Borgo di Dentro omgaan met de gruwel die hen treft. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verliest Anita haar grote liefde. Ze weet echter snel overeind te krabbelen. Daarna beleven we hoe Borgo di Dentro verdeeld wordt door de opkomst van het fascisme en door de gevolgen van de noodlottige positie die Italië innam in de Tweede Wereldoorlog. De familie Leone kiest de kant van het verzet, maar betaalt hiervoor een hoge prijs. 

Romagnolo draagt haar roman op aan ‘de partizanen van de Benedicta-brigade’. Giacome Leone, de kleinzoon van Anita’s broer, maakt hier noodgedwongen deel van uit: hij trekt naar de Benedicta-hoeve om zich aan te sluiten bij de partizanen, zodat hij niet hoeft te vechten voor de Duitsers. 
Het lot van de partizanenjongens wordt echter al snel bezegeld wanneer de Duitsers hier lucht van krijgen.

De Italiaanse titel van de roman, Destino, in het Nederlands ‘lot’ of ‘lotsbestemming’, past inhoudelijk eigenlijk beter bij het verhaal: de twee vrouwelijke heldinnen zijn niet zomaar ‘verloren vriendinnen’ die elkaar constant lijken te missen. Ze zijn vooral een speelbal van het wrede noodlot. Het (nood)lot vormt ook de inhoudelijke cirkel van het verhaal: Giulia’s lot krijgt een nieuwe wending door een schokkende ontdekking die haar bijna vijftig jaar na haar vlucht uiteindelijk toch terug naar Borgo di Dentro brengt. 

Dit familie-epos – een turf van ruim 400 pagina’s – is een ode aan de plattelandsbevolking van Italië in het begin van de twintigste eeuw. Het is een grotendeels beladen en zwaarmoedig verhaal, maar het laat ook ruimte voor een deugddoende portie humor.

Femke

Deze recensie is van de hand van Femke Demets, gastblogger bij Cosiddetto. Femke studeerde Italiaanse Taal- en Letterkunde en raakte tijdens haar studies gepassioneerd door de Italiaanse literatuur, cultuur en ‘la dolce vita’.

Een verloren vriendin, Raffaela Romagnolo. Uitgeverij Signatuur, 480 pagina’s. Te koop in de lokale boekhandel of via deze link bij bol.com.


Colophon PIC

Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vond, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!

Reacties

Geef een reactie