Italië, de donkere eeuwen. De chaotische strijd om de erfenis van het oude Rome

27/04/2022 Reageer
Italië_de donkere eeuwen

Eén van de vele redenen om van Italië te houden is het rijke cultuurhistorische erfgoed. We denken dan spontaan aan de monumenten en archeologische vindplaatsen uit de klassieke oudheid, zoals het Colosseum en het Forum Romanum in Rome, de ruïnes van Pompeï en Ostia Antica, de tempels van Paestum en Agrigento. En uiteraard kennen en waarderen we ook de paleizen, kerken en kunstwerken uit de renaissance en de barok, met illustere protagonisten als Michelangelo, Rafaël, Caravaggio en Bernini. Zij zijn het die ons massaal naar Venetië, Firenze, Rome en andere Italiaanse kunststeden lokken. Het zou ons doen vergeten dat er tussen de tijd van het Imperium Romanum en de culturele heropleving in de renaissance nog zo’n 1000 jaar geschiedenis ligt waarover de meeste Italiëliefhebbers (maar ook Italianen zelf) eigenlijk weinig weten. 

Een groot deel van die onbekende geschiedenis wordt beschreven in het boek ‘Italië, de donkere eeuwen’, recent uit het Italiaans vertaald door Alfons Caris. Het beschrijft de geschiedenis van Italië vanaf het eind van de vierde eeuw tot het jaar 1000, de periode dus van de val het West-Romeinse rijk (in 476 na Chr.) tot het hart van de Middeleeuwen. Wat zich in die ruim vijf eeuwen heeft afgespeeld is minder bekend, maar daarom niet minder bepalend voor Italië zoals we het vandaag kennen.

Het is de verdienste van Alfons Caris, een gewaardeerd vertaler van Italiaanse literatuur, om die onbekende geschiedenis voor ons te ontsluiten. Gebeten als hij is door de Italiaanse microbe nam hij zelf het initiatief om enkele boekdelen van de onvolprezen boekenreeks Storia d’Italia van de Italiaanse historici Indro Montanelli en Roberto Gervaso naar het Nederlands te vertalen. Vreemd genoeg was dat nog nooit eerder gebeurd.

Als lezer krijg je een goed gedocumenteerd maar toch vlot en toegankelijk geschreven chronologisch overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in de duistere periode van de vroege middeleeuwen. Het is een komen en gaan van vreemde bezetters zoals de Hunnen, Vandalen, Herulen, Goten, Longobarden en Franken. Bekende namen zoals Atilla en Karel de Grote, maar ook onbekende namen zoals Geiserik, Odoaker en Rothari passeren de revue en drukken elk hun stempel op de samenleving. Gedurende een hele tijd is Italië één grote politieke en militaire krabbenmand waarin steeds wisselende coalities met elkaar de strijd aanbinden. Tegen deze chaotische achtergrond ontwikkelt de Kerk zich gaandeweg als machtsinstituut. Vanuit Rome of andere steden waar ze noodgedwongen hun toevlucht moeten zoeken, vechten pausen tegen keizers, koningen, de Kerk in het Oosten en ketters. Inzet: het hoogste gezag op geestelijk gebied en het uitbreiden van hun eigen wereldlijke macht.

Pas wanneer in de 10de eeuw de Duitse keizer Otto I en zijn opvolgers zich met het bestuur gaan moeien, komt gaandeweg een einde aan eeuwen van chaos en anarchie. Onder het bewind van de Ottonen wordt de bocht ingezet naar een meer stabiele samenleving die de vruchtbare voedingsbodem zal vormen waarop nog enkele eeuwen later een culturele wedergeboorte – de renaissance – mogelijk wordt.  

Italië, de donkere eeuwen is een boek dat niet mag ontbreken in de bibliotheek van de ware Italiëliefhebber. Je zal nog meer genieten van de fraaie mozaïeken in de kerken van Ravenna als je ze kan bekijken met de geschiedenis van de strijd tussen de Byzantijnen en de Ostrogoten in het achterhoofd.  De ‘ijzeren kroon’ (Corona ferrea), het pronkstuk van de Duomo van Monza, zal nog meer indruk maken als je weet dat ze ooit op de hoofden stond van Aistulf (koning van de Longobarden), Karel De Grote (koning van de Franken), Frederik Barbarossa (keizer van het Heilig Roomse Rijk) en zelfs Napoleon I Bonaparte (keizer van Frankrijk en koning van Italië).  

Of zoals Alfons Caris het zelf zegt in een interview: “Begrip van de geschiedenis is de sleutel tot de rijkdom van het land en maakt het je mogelijk om dat gigantische erfgoed van Italië beter te doorgronden en een plekje te geven in het grote verhaal”.

Italië, de donkere eeuwen, Indro Montanelli en Roberto Gervaso. Vertaald door Alfons Caris. Uitgeverij Aspekt, 388 pagina’s. Nu te koop in de lokale boekhandel of via deze link bij bol.com.


Colophon PIC

Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!

Reacties