Castel Gandolfo, de zomerresidentie van de pausen

Pausen zijn ook maar mensen. Net als gewone stervelingen hebben ook zij nood aan wat vakantie. En die vakantie brengen de meeste pausen sinds de 17^de eeuw graag door in Castel Gandolfo, een kleine stad in de heuvels rond Rome waar het ’s zomers koeler is en dus aangenamer toeven dan binnen de muren van Vaticaanstad in het bloedhete Rome.

Het was paus Urbanus VIII (paus van 1623 tot 1644) die aan architect Carlo Maderno de opdracht gaf om in Castel Gandolfo, nabij het meer van Albano, een zomerresidentie te bouwen. In de jaren die daarop volgden, lieten zijn opvolgers de residentie verder uitbouwen en verfraaien. Vandaag beslaat het pauselijke domein maar liefst 55 hectare. Het omvat niet alleen een pauselijk paleis (Palazzo Apostolico) maar ook nog een gigantische tuin waarin zich nog twee villa’s (de villa Barberini en de villa Cybo) én een heuse boerderij bevinden.  

Sinds Urbanus VIII brachten de meeste pausen in deze prachtige omgeving de zomer door. De huidige paus Franciscus I brak met deze traditie. Hij blijft het hele jaar door in Vaticaanstad wonen en stelde een deel van het Palazzo Apostolico en ook de tuinen open voor bezoekers. We mogen Franciscus dankbaar zijn, want een bezoek aan het pauselijke zomerverblijf is echt wel een attractie. 

Je komt Castel Gandolfo het best binnen langs de Corso della Repubblica. Deze kleurrijke straat vol gezellige terrasjes leidt je rechtstreeks naar de Piazza della Libertà, het mooie plein voor het Palazzo Apostolico. 

Rechts op de piazza verrijst de kerk van San Tommaso di Villanova, ontworpen door niemand minder dan Gianlorenzo Bernini op verzoek van Paus Alexander VII. Bernini tekende overigens ook het ontwerp van de fontein in het midden van het plein. 

Even voorbij de kerk bevindt zich iets unieks: de oudste postbus ter wereld. De kleine gedenkplaat boven de gleuf waarin de brieven konden gedeponeerd worden leert ons dat deze postbus dateert uit 1820. Ze was het idee van een visionair gemeenteraadslid van de stad Castel Gandolfo.  

Een bezoek aan het Palazzo Apostolico begint op de binnenplaats van het paleis. Hier staan enkele wagens opgesteld die door paus Johannes Paulus II werden gebruikt. De Poolse paus had zo te zien een uitgesproken voorkeur voor Duitse wagens. 

Via een trap bereik je de Galleria dei Ritratti, een lange galerij met pauselijke portretten. De audiogids biedt je heel wat informatie over de verschillende pausen die één voor één de revue passeren. Behalve portretten krijg je ook historische pauselijke gewaden te zien en zelfs slippers waarmee vroegere pausen ooit door de zalen van dit paleis sloften.

In de laatste zaal van de portrettengalerij herken je ongetwijfeld Paus Benedictus XVI en een guitig glimlachende paus Franciscus.  

Onder begeleiding van een zaalwachter kan je vervolgens ook enkele kamers van de privé-vertrekken van de paus bezoeken. Via de monumentale audiëntiezaal bereik je een aantal kleinere salons waar de paus tijdens zijn vakantie gasten kon ontvangen en vergaderingen houden. Je krijgt ook de verrassend sobere slaapkamer te zien en de aangrenzende privékapel.   

Als je daartoe de kans hebt, dan loont ook een bezoek aan de tuinen zeker de moeite. Met een kleine bus maak je een rondrit van ongeveer 50 minuten door het gigantische tuinencomplex. 

Terwijl je via de audiogids meer verneemt over de rijke geschiedenis van de tuinen, kan je bewonderend genieten van de tocht door dit piekfijn verzorgde park met zijn lange lanen, netjes geschoren hagen, kleurrijke bloemenperken, klaterende fonteinen… Je komt werkelijk ogen tekort. 

Hier en daar zie je nog resten van het indrukwekkende paleis van de Romeinse keizer Domitianus (51 – 91 n. Chr.) die – net als de latere pausen – op deze bosrijke heuvel tijdens de warme zomermaanden rust en koelte kwam zoeken. Archeologisch onderzoek doet overigens vermoeden dat het huidige Castel Gandolfo zich bevindt op de plaats waar ooit de legendarische stad Alba Longa lag, gesticht door Ascanius, de zoon van de Trojaanse held Aeneas. 

Een goed idee om je bezoek aan Castel Gandolfo af te ronden is om plaats te nemen op het terras van één van de vele restaurantjes in de straten rondom de Piazza della Libertà. Er is volop keuze, maar als je het ons vraagt, dan durven we met stip Hosteria La Fraschetta ‘di padre in figlio’ aanbevelen in de eerder vermelde Corso Vittorio Emanuele. De heerlijke lokale gerechten, de vriendelijke bediening en de bijzonder democratische prijzen maken dat deze no-nonsense osteria ook bijzonder geliefd is bij de lokale bevolking. Tip: trakteer jezelf op een tagliere papale, een pauselijke plank met fijne vleeswaren en kaas als antipasto of kies voor de ravioli ripieni con porchetta (ravioli gevuld met porchetta). De hartelijke uitbaters, vader Alfredo en zoon Gianmarco, gaan graag mee op de foto.   

Praktische info: omdat Castel Gandolfo dagelijks busladingen bezoekers aantrekt en enkel geopend is tussen 9u en 13u kan je je tickets best vooraf online bestellen via de officiële website van de Vaticaanse musea .

Voor een bezoek aan het Palazzo Apostolico betaal je 11 EUR. Een bezoek aan de tuinen kost 16 EUR. Als je online wil reserveren, dan blijken de rondleidingen door de tuinen vaak volgeboekt, maar met een beetje geluk kan je de dag zelf soms nog wel een ticket bemachtigen. Waag dus zeker je kans! 

***