‘Wie zijn toch die twee knappe jongemannen met dat paard aan hun zijde?’ Die vraag stellen zich ongetwijfeld veel toeristen die in Rome de brede trap naar het Capitool beklimmen. Het antwoord: Castor en Pollux, de beschermers van de stad.
De Romeinen hebben de verering van deze tweelingbroers overgenomen van de Grieken. Zo zou volgens een bekend Grieks verhaal de oppergod Zeus – voor de zoveelste keer op vrijersvoeten – in de gedaante van een sierlijke witte zwaan de mooie Leda, vrouw van de Spartaanse koning Tyndareos, verleid hebben. Nog diezelfde avond zou Leda, die helemaal niet opgezet was met dit afgedwongen bezoek, gevrijd hebben met haar eigen man. Gevolg: uit een zwanenei – het kunnen er ook twee geweest zijn – door Leda uitgebroed, zagen Castor en Pollux het levenslicht… Onzeker is wel wie de vader van wie is. Er circuleren dan ook verschillende versies over het ouderschap en het al dan niet onsterfelijk zijn van de twee broers.
Castor en Pollux, ook wel de ‘Dioscuren’ (zonen van Zeus) genoemd, duiken als strijdvaardige jongemannen op in heel wat Griekse verhalen. Leuk weetje: de onafscheidelijke broers werden door Zeus aan de hemel geplaatst als het sterrenbeeld ‘Tweelingen’.
Ook in de Romeinse mythologie spelen ze een belangrijke rol. Zo voerden de Romeinen in 496 v.Chr. bij het meer van Regillus een beslissende veldslag tegen de Latijnen, een naburige stam in Latium. De Romeinen hadden nog maar net hun tirannieke koning Tarquinius Superbus verbannen. Ze wilden dat hun staat niet meer in handen lag van één koning, maar voortaan een ‘res publica’, een zaak voor iedereen, zou worden. Tarquinius Superbus had zich echter aangesloten bij de Latijnen… Het lot van de jonge republiek hing dus van dit gevecht af.
Castor en Pollux op het Forum Romanum
Volgens een legende zou de glansrijke overwinning van de Romeinen te danken zijn aan de dappere bijdrage van twee jonge ruiters: Castor en Pollux. Na de veldslag trokken ze naar Rome. Op het Forum Romanum lieten ze hun paarden drinken aan de bron van Juturna en brachten ze de thuisblijvers op de hoogte van de behaalde zege.
De Romeinen waren deze twee broers eeuwig dankbaar. Dankzij hen was hun heerschappij in het huidige Midden-Italië een feit en kon de republiek verstevigd worden. Op de plek waar ze in Rome werden gesignaleerd, werd ter ere van hen in 484 v.Chr. een tempel opgericht. Het oorspronkelijke gebouw, symbool van de jonge republiek, is in de loop van de Romeinse geschiedenis enkele keren gerestaureerd.
Van deze belangrijke tempel op het Forum Romanum, die in het begin van de 1ste eeuw n. Chr. na een brand herbouwd werd, staan tot op vandaag bij wonder nog steeds drie zuilen overeind. Ze bleven in de loop van de geschiedenis de kop boven het alsmaar stijgend grondniveau van het forum steken. Daardoor blijven ze voor ons het symbool van een stevige staat en verdienen ze al onze bewondering.
Castor en Pollux op de Piazza del Campidoglio
Castor en Pollux, de beschermers van de Romeinse staat, staan ook in beeldvorm bovenaan de Cordonata, de trap die naar de Capitoolheuvel leidt, waar zich het stadhuis van Rome bevindt. Deze lange trap met zeer lage treden, voltooid in 1582 en in 1929 nog ingekort voor de aanleg van de weg onderaan, werd gebouwd op basis van een ontwerp van Michelangelo. De naam zou verband houden met ‘corda’ (koord). De ribbels in de stenen, bedoeld om paarden meer houvast te geven, doen namelijk aan koorden denken.
Castor links en Pollux rechts sieren het bovengedeelte van de trap. De beelden werden in 1561 in stukken teruggevonden bij een andere tempel die rond 100 v.Chr. aan hen werd gewijd. Deze tempel stond vlakbij het vroegere Circus Flaminius, in het huidige joodse getto. De beelden verhuisden in 1583 naar het Capitool.
Leuk detail: de mutsjes op het hoofd van Castor en Pollux stellen de schalen van zwaneneieren voor, meteen een knipoog naar hun geboorte…
Van de verdwenen tempel van Castor en Pollux bij het Circus Flaminius komen vermoedelijk ook de zuilen die in de Via Santa Maria dei Calderari nr. 24 nog te zien zijn.
Castor en Pollux op de Piazza del Quirinale
Ook op de Quirinalis, de hoogste van de zeven heuvels van Rome, zijn Castor en Pollux in het gezelschap van hun paarden een echte blikvanger. De heuvel werd daarom ook de ‘Monte Cavallo’ (de Paardenheuvel) genoemd. Op het plein voor het Palazzo del Quirinale, sinds 1946 de ambtswoning van de president van Italië, vormen hun meer dan vijf meter hoge beelden een onderdeel van een reusachtige fontein. Het zijn Romeinse kopieën van klassieke Griekse originelen en niet de originelen zelf van Phidias en Praxiteles, zoals op de voetstukken verkeerdelijk te lezen staat. De beelden komen uit de Thermen van Constantijn, die in de buurt lagen, en werden onder paus Sixtus V in 1589 naar hier verplaatst om het plein te versieren.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties