Als je ooit Padua bezoekt, dan is er één bezienswaardigheid die je zeker niet mag missen: de Cappella degli Scrovegni. De hoge en langgerekte kapel in rode baksteen ziet er aan de buitenzijde sober uit. Binnenin echter spatten de kleuren van de wanden. De levendige frescocyclus die de kapel siert van de vloer tot het plafond is van de hand van Giotto di Bondone, kortweg Giotto (ca. 1266-1337), een kunstenaar uit de buurt van Firenze. Giotto was in zijn tijd een gewaardeerd schilder die grote opdrachten kreeg toevertrouwd. Eén van zijn vroegste meesterwerken was de frescocyclus over het leven van Sint-Franciscus in de aan hem gewijde basiliek in Assisi. Hij was ook aan de slag in de oude Sint-Pietersbasiliek in Rome en in de Santa Maria della Croce in Firenze.
Bij het begin van de 14de eeuw was Giotto een tijdlang te gast in Padua. Daar werkte hij tussen 1303 en 1305 in opdracht van Enrico Scrovegni aan de versiering van een monumentale grafkapel die Enrico voor zichzelf en zijn familie liet bouwen. Het verhaal wil dat hij met de bouw van de kapel ook boete wou doen voor de misdaden van zijn vader Reginaldo, een bankier die grote rijkdommen had vergaard door hoge woekerrentes aan te rekenen en heel wat families in Padua in armoede had gestort. De hebzuchtige Reginaldo was zo berucht dat de dichter Dante hem in zijn Divina Commedia een plaatsje toebedeelde in de hel, tussen de woekeraars.
Of Enrico erin geslaagd is om met zijn luisterrrijke kapel zijn zonden en die van zijn familie af te kopen zullen we nooit weten. Maar hij heeft in elk geval wel aan de stad Padua een unieke erfenis nagelaten, met dank aan Giotto.
Een bezoek aan de Cappella degli Scrovegni start met een introductiefilm waarin je kennismaakt met de geschiedenis van de kapel, met de stijl van Giotto en met de minutieuze restauratiewerken die nodig waren om de oorspronkelijke fresco’s, na eeuwenlang verval, in hun oude glorie te herstellen. Om de gerestaureerde fresco’s in optimale omstandigheden te bewaren is de kapel via sasdeuren hermetisch afgesloten van de buitenlucht zodat er een constante temperatuur en luchtvochtigheid kunnen worden gegarandeerd. Het aantal bezoekers per dag is beperkt en je kan ook maximaal 15 minuten in kleine groepjes de kapel bezoeken.
Wanneer je de kapel betreedt, valt je mond gegarandeerd open van verbazing. Het lijkt wel alsof je een grote, azuurblauwe juwelenkist bent binnengestapt.
Begin je visuele verkenning van de kapel bij de triomfboog boven het koor. Op een houten paneel zie je God de Vader, gezeten op een troon. Hij wordt geflankeerd door engelen. Daaronder zien we, verdeeld over twee scènes, hoe de aartsengel Gabriël aan Maria de boodschap brengt dat ze moeder zal worden. En nog een register lager herkennen we links Judas die door een zwarte duivel wordt aangezet om een geldbuidel aan te nemen van de Farizeeën. Het tafereel rechts toont Maria op bezoek bij haar nicht Elisabeth.
De frescocyclus begint bovenaan de muur aan de zuidzijde. Je herkent die muur aan de lange smalle ramen die het licht binnenlaten. Het bovenste register toont twaalf taferelen uit het leven van Joachim en Anna, de ouders van Maria. Ze zijn netjes verdeeld over de twee lange zijwanden.
Het tweede register bevat op de zuidwand vijf scènes uit het geboorteverhaal van Christus. We herkennen onder meer de kleine Jezus in de kribbe met de os en de ezel en de moord op de onschuldige kinderen.
Op de noordwand zien we zes taferelen, beginnend met Jezus die in de tempel in discussie gaat met wetgeleerden en eindigend met het verhaal van Jezus die de geldwisselaars uit de tempel verjaagt. Tussendoor herkennen we ook de bruiloft te Kana en de intrede van Christus in Jeruzalem.
Het derde register brengt het passieverhaal. Het start met het laatste avondmaal, helemaal links op de zuidwand en eindigt met Pinksteren, rechts op de noordwand. De derde scène op de zuidelijk wand toont de ‘Judaskus’ en de daarop volgende arrestatie van Jezus. Het is één van de meest iconische fresco’s van de hele kapel.
Helemaal onderaan zien we op de zuidwand een allegorische voorstelling van de zeven deugden en op de tegenovergestelde noordwand hun tegenhangers, de ondeugden.
Dé blikvanger in de kapel is echter Giotto’s afbeelding van het Laatste Oordeel dat de hele westwand van de kapel in beslag neemt. De centrale figuur is Christus, gezeten op een troon en geflankeerd door de twaalf apostelen. Aan hun voeten zien we links de uitverkorenen, mensen die godsvruchtig hebben geleefd en nu door engelen worden begeleid naar de hemel. Recht zien we zondaars en verdoemden die door duivelse figuren naar de hel worden afgevoerd. Geniet en huiver even mee…
Tussen de uitverkoren en de verdoemden verrijst het kruis, gedragen door twee engelen. Aan de voet van het kruis zien we een geknielde Enrico Scrovegni die een maquette van zijn kapel aanbiedt aan Maria. Merk op: Enrico staat links van het kruis, aan de zijde van de uitverkorenen dus. Zijn laatste rustplaats bevindt zich helemaal aan de overzijde van de kapel, in een bijzondere graftombe geflankeerd door twee engelen die een gordijn wegschuiven waarachter de overledene ligt opgebaard.
Om je een idee te vormen van de totaalbeleving binnenin de kapel maakten we dit filmpje. Geniet tot slot nog even mee.
Praktisch: De Cappella degli Scrovegni kan je enkel bezoeken na voorafgaande reservatie. Dat kan online via deze website. Je moet daarbij een dag en een welbepaald tijdsslot kiezen. Het verdient aanbeveling om je minstens 20 minuten voor de start van je bezoek aan te bieden aan het loket van het museum om je gereserveerde tickets in ontvangst te nemen en/of te laten valideren.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties