Een verkenning van de Tempelvallei in Agrigento is niet compleet zonder een bezoek aan het bijhorende archeologisch museum. Het museum bevindt zich buiten de eigenlijke site. Je kan wel een voordelig combiticket kopen voor site én museum, maar je moet er dus wel speciaal heen rijden.
Het museum telt 18 zalen waarin ruim 5600 voorwerpen worden tentoongesteld. Als je het parcours volgt, dan maak je als het ware een tijdreis door de geschiedenis van het antieke Agrigento, of Akragas zoals de stad in de oudheid heette. We beperken ons in dit artikel tot de belangrijkste zalen.
Na een korte introductie over de verschillende archeologische vindplaatsen in en rond Agrigento krijgen we in zaal II eerst een aantal voorwerpen te zien uit de bronstijd en de ijzertijd. Het gaat voornamelijk om vaatwerk en wapens die gevonden werden in ondergrondse graftombes die dateren van voor de Griekse kolonisatie van Sicilië.
Andere vitrines zijn gevuld met grafvondsten die dateren uit de 7de tot de 5de eeuw v. Chr., toen de Grieken wel al voet aan wal hadden gezet op het eiland. Ze zijn afkomstig van necropolen in de ruime omgeving van Agrigento. Eén van de merkwaardige voorwerpen in deze collectie is een terracotta altaar met twee sfinksen.
Mythologisch prentenboek
In zaal III staat één van de mooiste collecties Grieks aardewerk. Op de meeste vazen staan mythologische taferelen afgebeeld. Bijna alle Olympische goden en tal van Griekse helden passeren er de revue: Athena, Apollo, Hermes, Artemis, Perseus, Herakles… Wijngod Dionysus is opvallend goed vertegenwoordigd, vaak in het gezelschap van dansende saters en vrouwelijke volgelingen, menaden genaamd. De hele afdeling is één groot mythologisch prentenboek.
Het marmeren beeld van een krijger markeert de overgang naar zaal IV, gewijd aan architectonische sculpturen. De gebeeldhouwde leeuwenkoppen fungeerden als waterspuwers die het regenwater lieten wegvloeien van de tempeldaken. De tentoongestelde exemplaren overspannen een periode van de 6de tot de 2de eeuw v. Chr. en illustreren de stilistische evolutie over de eeuwen heen.
De vele vitrines in zaal V bevatten vondsten uit de talrijke heiligdommen in de Tempelvallei van Agrigento. Er zijn opvallend veel beeldjes bij van de godin Demeter, de godin van de vruchtbaarheid, die in Sicilië heel populair was. Vaak wordt ze afgebeeld met een cilindervormige kroon (polos genaamd) op het hoofd.
Merkwaardig is de tube in terracotta waarop een gestileerde afbeelding van een gezicht te zien is. Deze tubes werden in de aarde rechtopgezet en door de opening aan de bovenzijde konden boodschappen worden overgebracht aan de goden van de onderwereld.
Grappig is ook het beeldje van de Egyptische god Bes, een soort karikaturale, gehurkte dwerg met een grijns op het gezicht. Hij stond bekend als god van de dans, de muziek en de geboorte. Ook een ander beeld trekt de aandacht: onder een paard zit een man gehurkt. Mogelijk zien we hier Odysseus, bedenker van het houten paard van Troje.
Aan votiefbeeldjes geen gebrek rondom de tempels. Ze werden op grote schaal geproduceerd aan de hand van mallen waarvan enkele goedbewaarde exemplaren te zien zijn in de vitrines. Ook olielampjes en kleine kommetjes werden massaal aangetroffen.
Tot de collectie behoren ook kleine terracotta balsemvaasjes in de vorm van een vrouwenhoofd. Ook deze werden zo te zien op grote schaal geproduceerd. Andere bezienswaardigheden zijn enkele beschilderde terracotta beelden.
Kolossale telamon
Het pronkstuk van het museum is de reusachtige telamon in zaal VI. Het gaat om een origineel exemplaar opgebouwd uit diverse brokstukken die rond de verwoeste Zeustempel in de tempelvallei werden aangetroffen. Deze enorme tempel zou door tientallen dergelijke figuren ondersteund zijn geweest. Archeologen en architecten breken zich al eeuwenlang het hoofd over hoe de tempel er in werkelijkheid uitzag. Een grote maquette in de benedenhal geeft de laatste wetenschappelijke hypothese weer. Op één van de wanden in de zaal worden ook eerdere hypothetische reconstructies getoond.
Naast de integrale telamon kan je ook de hoofden zien van drie andere exemplaren die uit de brokstukken werden gered.
In zaal X staan enkele marmeren beelden opgesteld. Eerst zien we een knappe jongeman. Mogelijk is het een beeld van een atleet uit Agrigento die als overwinnaar terugkwam van de Olympische Spelen en in glanzend marmer vereeuwigd werd. Daarachter herkennen we een badende Afrodite. Verder staan nog twee fragmenten van Romeinse beelden die mannen in toga’s voorstelden.
Zaal XI groepeert een ruime collectie voorwerpen die werden aangetroffen in de Griekse en Romeinse begraafplaatsen in Agrigento. Daar zitten aardig wat verfijnd vaatwerk in terracotta tussen en zelfs enkele mooie vaasjes in gekleurd glas.
Vertederende sarcofaag
Tussen de marmeren sarcofagen valt vooral één kleiner exemplaar op, dat bestemd was voor een gestorven kind. De sculpturen op de sarcofaag, daterend uit de 2de eeuw na Chr., zijn van een ontroerende schoonheid.
Op één van de smalle zijden zien we het pasgeboren kind, klaar om door de voedster gewassen te worden. Zijn moeder wordt direct na de bevalling bijgestaan door een aantal vrouwen. Op de andere zijde zien we het inmiddels oudere kind, gezeten op een karretje getrokken door een geit. De twee figuren op de achtergrond begeleiden hem naar het rijk van de doden; zijn laatste rit dus.
Op de voorzijde zien we links de jongen op school omgeven door zijn leermeesters. Rechts zien we het jongetje liggen op zijn doodsbed, geflankeerd door zijn rouwende ouders. Een man strekt zijn armen in wanhoop in de lucht. Een vrouw streelt nog even teder het gezicht van het kind…
Mooier, interessanter of beklijvender dan dit wordt het niet meer in de daaropvolgende zalen van het museum. Terug buiten wandelen we nog even door de tuin rond het museum waar we, behalve enkele moderne sculpturen ook nog de resten zien van het zogenaamde ekklesiasterion, een halfronde, theatervormige ruimte waar volksvergaderingen plaatsvonden. Het bouwwerk dateert uit de 3de eeuw v. Chr.
Praktische info: een combinatieticket voor de tempelvallei en het museum is drie dagen geldig. Je hoeft dus niet per se alles op één dag te doen.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties