“Het werd door de Britse kwaliteitskrant The Guardian uitgeroepen tot één van de tien mooiste musea van Europa. En toch lijkt het grote publiek nog steeds niet de weg te hebben gevonden naar het Museo Centrale Montemartini.” Er klinkt oprechte spijt in de stem van Maria Giuseppina, de adjunct-directrice van het museum, die ons hartelijk verwelkomt aan de ingang. Inderdaad, tweeëntwintig jaar na de opening in 1997 blijft dit prachtige museum, gelegen aan de rand van de levendige stadswijk Testaccio, nog steeds één van de best bewaarde geheimen van Rome.
Wat dit museum zo uniek maakt, is de zeer geslaagde combinatie van antiek en modern. Griekse en Romeinse beelden worden er tentoongesteld in de indrukwekkende ruimtes van wat ooit de eerste moderne elektriciteitscentrale van de stad Rome was. Het contrast tussen de witte marmeren beelden en de grijsblauwe stalen turbines en stoomketels is van een betoverende schoonheid. Nergens elders vind je zo’n geslaagde en intrigerende mix van antieke en industriële archeologie als hier.
Op 30 juni 1912 werd op de plaats van het huidige museum de eerste moderne elektriciteitscentrale van Rome ingehuldigd. Ze werd genoemd naar Giovanni Montemartini, de ingenieur die de plannen voor de centrale uittekende. De centrale, die onder meer zorgde voor de straatverlichting in het historische centrum van Rome, was niet alleen een technologisch hoogstandje, het was ook een parel van art nouveau architectuur. In de jaren ’30 werd de capaciteit van de centrale uitgebreid om aan de toenemende elektriciteitsbehoefte van de stad te voldoen. Uit die tijd dateren de gigantische stoomturbines die vandaag nog in perfecte staat te bewonderen zijn op de eerste verdieping van het gebouw. De centrale overleefde zonder schade de herhaalde luchtaanvallen van de Duitse troepen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar verluidt zou ze gespaard zijn gebleven omdat de arbeiders witgele vlaggen aan het gebouw bevestigden, waardoor de Duitse troepen dachten dat dit pauselijk eigendom was. In 1963 werd de centrale uit dienst genomen. Na jaren van verwaarlozing werd het gebouw in de jaren ’80 in gebruik genomen als kunstencentrum waar tijdelijke tentoonstellingen plaatsvonden.
In 1997 werd er een vierhonderdtal beelden van de Capitolijnse musea, die op dat moment grondig verbouwd werden, tijdelijk tentoongesteld in de verschillende zalen van de voormalige elektriciteitscentrale. De Romeinse bevolking vond de setting zo indrukwekkend mooi dat algauw besloten werd om de centrale om te bouwen tot een permanente tentoonstellingsruimte. Voortaan zou hier een groot deel van de rijke verzameling antieke beelden van de Musei Capitolini een onderkomen vinden.
De collectie van het Museo Centrale Montemartini bevat beelden die een periode bestrijken van de 5de eeuw voor Christus tot de 4de eeuw na Christus. De beelden staan chronologisch opgesteld, verspreid over de verschillende ruimtes van de voormalige elektriciteitscentrale.
De verkenning van het museum begint op de gelijkvloerse verdieping, de zogenaamde ‘Zuilenzaal’ (Sala Colonne). De zuilen onderstutten de zware machines die op de eerste verdieping staan opgesteld. De hele zaal baadt in een warmgeel licht. Dit zorgt voor een intieme sfeer die heel goed past bij de sculpturen die hier staan opgesteld: grafmonumenten, bustes van senatoren en edellieden, afbeeldingen van militaire triomftochten, cultusbeelden en kleine altaren waarop offers werden gebracht om de goden te danken of gunstig te stemmen. Het gaat om beelden uit de gloriejaren van het republikeinse Rome, een tijd waarin de Romeinse nouveaux riches graag uitpakten met hun nieuw verworven rijkdom. Kijk in deze zaal zeker eens naar het plafond. Daar tref je zware metalen luiken aan die met grote tandwielen geopend kunnen worden. Door deze luiken werd de as van de steenkool die werd gebruikt om de machines draaiende te houden, naar beneden versluisd om vervolgens afgevoerd te worden.
Tijd om naar boven te gaan. Via een trap komen we terecht in de indrukwekkende ‘Machinezaal’ (Sala Macchine). De sfeer hier is helemaal anders. We ruilen het warme geel van de benedenverdieping voor een fris blauw. Het eerste dat opvalt, zijn de twee gigantische, staalblauwe stoomturbines van 15 meter hoogte. Daartussen staan geraffineerde beelden, meestal van goden en godinnen, afkomstig uit de majestueuze tempels die in de late republiek en vroege keizertijd overal in Rome als paddenstoelen uit de grond schoten. Verder in de zaal volgt een reconstructie van het fronton van een Apollotempel en fragmenten van monumentale beelden die onder het bewind van Mussolini aangetroffen werden op de archeologische site nabij de Largo Argentina in hartje Rome. Vergeet zeker niet de hoge, smalle trap op te gaan die leidt naar de voormalige kantoren. Je inspanning wordt beloond met een adembenemend zicht op de overweldigende ruimte.
Om wat te bekomen van het monumentale geweld ga je vervolgens naar de derde en laatste ruimte, de ‘Stookzaal’ (Sala Caldaie) waar de ovens staan die de stoommachines moesten aandrijven. In deze zaal worden beelden getoond die aangetroffen werden in de luxueuze villa’s en tuinen van rijke Romeinen die zich in de Keizertijd vestigden op de groene heuvels aan de rand van de stad. De overheersende kleur hier is dan ook zachtgroen. Een absoluut pareltje is het beeld van de Muze Polimnia die dromerig voor zich uit staart, haar kin steunend op een gesluierde hand.
Hier vind je ook een prachtig, recent opgegraven beeld dat de mythische figuur Marsyas voorstelt: een sater, vastgebonden aan een boom, klaar om door de god Apollo gevild te worden.
Onze gelegenheidsgids Maria Giuseppina raakt maar niet uitgepraat over deze nieuwste aanwinst die ze zelf als een ‘gioiello’, een juweeltje bestempelt. “Jullie zien het, het museum blijft uitbreiden en vernieuwen. Jullie moeten zeker nog eens terugkomen”, geeft ze ons nog mee. We kunnen haar geruststellen: dit was reeds ons derde bezoek in de voorbije zeven jaar en we komen ons bij één van onze volgende bezoeken aan de Eeuwige Stad zeker nog eens laven aan zoveel moois. Een hartelijke afscheidsgroet is ons deel.
Het mag duidelijk zijn, het Museo Centrale Montemartini is om meer dan één reden absoluut een bezoekje waard: een collectie topstukken, gepresenteerd in een verrassend origineel kader en bovendien een oase van rust, even weg van de hectische drukte van de Romeinse binnenstad.
Praktische info:
Het Museo Centrale Montemartini is gelegen aan de Via Ostiense 106. Het ligt op wandelafstand van metrostation Garbatella (Linea B). Je kan ook de bus nemen (lijn 23 of lijn 769) vanaf Piazzale Ostiense, vlakbij metrostation Ostiense (Linea B).
Het museum is geopend van dinsdag tot en met zondag, telkens van 9u tot 19u. Een ticket kost 7,50 EUR (6,50 EUR met reductie)
Meer info op: www.centralemontemartini.org
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties