De Villa Medici is één van de mooiste paleizen in Rome. De uitzonderlijke ligging, de prachtige tuin en de rijke geschiedenis van het gebouw maken het tot een interessante bestemming voor een bezoek. Ook al liggen klassieke publiekstrekkers als de Piazza del Popolo en de Spaanse Trappen vlakbij, toch vinden relatief weinig mensen de weg naar deze bijzondere plaats. 

De Villa Medici is eigenlijk een stukje Frankrijk in Rome. Sinds 1803 is hier immers, op initiatief van niemand minder dan Napoleon Bonaparte, de Académie de France in Rome ondergebracht.  In het riante paleis wonen permanent een twintigtal (vaak) jonge en beloftevolle kunstenaars die hier met een beurs van de Franse staat gedurende één jaar lang hun artistieke talent verder tot ontwikkeling kunnen brengen.

Het was Lodewijk XIV, de ‘Zonnekoning’, die in 1666 het gebruik had ingesteld om aan verdienstelijke jonge kunstenaars een verblijf in Rome aan te bieden om zich verder artistiek te bekwamen. Tussen 1666 en 1803 verhuisde de zetel van de Academie in Rome geregeld van plaats, tot ze haar definitief onderkomen vond in de Villa Medici.  

Het is in elk geval een inspirerende omgeving. De Villa Medici is gelegen op de flank van de Pincio-heuvel. Vanuit de kamers en vanop het terras naast het paleis heb je één van de mooiste uitzichten over Rome. Het is alsof je vanop een balkon boven de stad uitkijkt. 

Lang voor Napoleon het gebouw aankocht, was de Villa Medici al in handen geweest van andere, illustere personages.

De geschiedenis van de plek gaat eigenlijk al terug tot de 1^ste eeuw voor Christus, toen rijke Romeinen hier, op de flanken van de Pincio-heuvel, weelderige tuinen lieten aanleggen waar ze verpozing konden zoeken, weg van de drukke benedenstad. De legende wil dat Messalina, de vrouw van keizer Claudius, hier in deze tuinen haar minnaar Silius kwam bezoeken. De keizer kwam dat te weten en liet zijn echtgenote en haar minnaar hier vermoorden. Naar verluidt zou de geest van Messalina nog steeds in de tuin van de Villa Medici rondspoken. In de eeuwen die volgden zou het gebied zijn groene karakter behouden en werden er wijngaarden aangelegd. 

In 1564 kocht kardinaal Giovanni Ricci (1498-1574), afkomstig uit het Toscaanse Montepulciano, het terrein aan en hij begon er met de bouw van een riante villa. Hij deed daarvoor een beroep op de Florentijnse architect Nanni di Baccio Bigio en zijn zoon Annibale Lippi. 

In 1576 werd het gebouw aangekocht door de kunstminnende kardinaal Ferdinando de’ Medici (1549-1609), erfgenaam van de roemrijke familie de’ Medici, die er een onderkomen vond voor zijn uitgebreide kunstcollectie. Hij liet de villa uitbreiden en verfraaien door architect Bartolomeo Ammannati, eveneens afkomstig uit Firenze.   

Het was een idee van Ammannati om de gevel van het palazzo die uitgeeft op de tuin te versieren met Romeinse bas-reliëfs die op het terrein werden teruggevonden. Ook oude beelden die overwoekerd waren door de wijnranken kregen een plaatsje in de renaissancetuin. Zo werd de tuin als het ware een groot openluchtmuseum. Vele beelden uit de collectie van de kardinaal werden later naar Firenze overgebracht toen Ferdinando de’ Medici in 1587 Rome verliet om de functie van Groothertog van Toscane op te nemen. 

Het elegante palazzo zou tot 1737 in handen blijven van de familie de’ Medici en fungeren als residentie van de Toscaanse ambassadeurs bij de Heilige Stoel. Met het uitsterven van het roemrijke geslacht van de’ Medici kwam het groothertogdom Toscane en dus ook de residentie in Rome in handen van het Huis van Lotharingen (Casa Lorena). Groothertog Pietro Leopoldo Lorena liet gaandeweg alle nog aanwezige kunstwerken uit de Villa Medici overbrengen naar Firenze. Vele daarvan zijn nu nog te bewonderen in het Uffizi-museum en in Palazzo Pitti.

In 1787 werd de residentie uiteindelijk te koop aangeboden. Het duurde een hele tijd voor zich een koper aandiende, maar wat voor een… Napoleon Bonaparte. Hij was het die in 1803 zijn oog liet vallen op het gebouw en het aankocht om er de prestigieuze Académie de France in onder te brengen. Tot vandaag is de Villa Medici nog steeds in handen van de Franse staat. 

De Villa Medici kan je enkel bezoeken onder leiding van een gids. Tijdens de gidsbeurt krijg je binnen in het palazzo de privé-vertrekken te zien van kardinaal Ferdinando de’ Medici. Deze ruimtes zijn rijkelijk van fresco’s voorzien door Jacopo Zucchi. De kardinaal had duidelijk een voorliefde voor mythologische thema’s. 

Het grootste deel van het gebouw wordt tegenwoordig ingenomen door kantoren, vergaderruimtes en appartementen waar de twintig kunstenaars verblijven die door de Académie de France een beurs kregen om een jaar in Rome te werken en te studeren. Deze ruimtes zijn uiteraard niet voor het publiek toegankelijk. 

Wel toegankelijk is de prachtige tuin aan de achterzijde van de Villa. Deze strekt zich uit over ruim zeven hectare en loopt helemaal tot aan de Aureliaanse Muur die het terrein aan de oostzijde begrenst.

In een voormalige wachttoren van deze oude Romeinse muur werd een fraai, tweedelig tuinpaviljoen ingericht. Hier trok kardinaal Ferdinando de’ Medici zich graag terug om te studeren. De wanden van het paviljoen zijn versierd met fresco’s van Jacopo Zucchi en andere kunstenaars uit zijn atelier. De ene ruimte ziet eruit als een pergola vol planten, vogels en andere dieren die zeer waarheidsgetrouw zijn weergegeven. Het lijkt wel een planten- en dierenencyclopedie.

De andere ruimte is versierd met afbeeldingen van de Villa en de bijhorende tuin en met scènes uit de fabels van Aesopos. We herkennen onder meer de de fabel van ‘de kikker en de os’, ‘de vos en de raaf’, ‘de hond en het stuk vlees’ en ‘de haan en de diamant’. 

De rondleiding door de tuin brengt je ook tot bij de Gypsotheca, een groot atelier met gipsen afgietsels van oude Griekse en Romeinse beelden en bas-reliëfs. Ze fungeerden als didactisch materiaal en inspiratiebron voor vele kunstenaars die hier verbleven. 

Beelden vind je ook in de tuin zelf. Indrukwekkend is de beeldengroep die Niobe en haar kinderen voorstelt. Het gaat om authentieke Romeinse beelden die in de 16^de eeuw tijdens archeologische opgravingen werden ontdekt. Kardinaal de’ Medici kocht ze meteen aan om ze een ereplaats te geven in zijn tuin. Niobe was een koningsdochter die zeven zonen en zeven dochters had. Ze was een trotse moeder en ging er prat op dat ze vruchtbaarder was dan Leto, de moeder van de Griekse goden Apollo en Artemis. Leto was ontstemd en liet de veertien kinderen van Niobe vermoorden. Apollo bracht de zeven zonen van Niobe om met pijl en boog en zijn tweelingzus Artemis nam de zeven dochters voor haar rekening.

De gidsbeurt eindigt met een climax op het panoramisch terras naast de Villa. Het uitzicht dat je van hier hebt over de stad is adembenemend. Je kan het terras overigens huren voor het organiseren van een stijlvolle receptie of een feest. De gids wist ons te vertellen dat de Belgische Koning Filip en zijn echtgenote Mathilde hier ooit hun verlovingsfeest hebben gevierd. Jammer dat we dit niet zelf hebben mogen meemaken. 

Praktisch: Je kan de Villa Medici enkel bezoeken onder leiding van een gids. Er worden gidsbeurten aangeboden in het Italiaans, Frans en Engels. Raadpleeg vooraf de website via deze link.

---