‘Oorlogsverslaggeving in beeld’… Zo kunnen we de zuil van Trajanus best samenvatten. Deze bijna veertig meter hoge zuil, een van de best bewaarde monumenten uit de Romeinse oudheid, domineert het zicht op het beroemde Forum Traianum in hartje Rome, vlakbij de piazza Venezia. We krijgen op virtuoze wijze het verhaal van de Dacische oorlogen te zien.
Marcus Ulpius Traianus, geboren in Italica nabij het Spaanse Sevilla en geadopteerd door keizer Nerva, heerste over het Romeinse rijk van 98 tot 117 n.Chr. Hij kreeg de eretitel ‘Optimus Princeps’ (de beste keizer), omdat hij als een ware weldoener over zijn volk heerste. Zo zorgde hij onder meer voor voedsel en onderwijs voor wezen en arme kinderen. Hij was ook een uitstekend veldheer en veroveraar. Onder keizer Trajanus bereikte het rijk zijn grootste omvang.
De bekendste expedities onder zijn leiding waren die tegen de Daciërs. De Daciërs, een volk ten noorden van de Donau, die toen als rijksgrens fungeerde, bestookten geregeld de Romeinse provincies in de buurt. De Romeinen grepen onmiddellijk in. Hierbij speelden niet alleen militaire, maar ook economische motieven mee: Dacië was namelijk rijk aan goudmijnen… De buit lonkte.
Er waren twee veldslagen nodig (101-102 n.Chr. en 105-106 n.Chr.) om de Daciërs definitief te kelderen. Hun leider Decebalus pleegde totaal ontredderd zelfmoord. Een verslag van deze oorlogen mocht niet ontbreken. Dit gebeurde zowel schriftelijk in de ‘Commentarii’ van Trajanus als in beeld. Met de meegebrachte buit werd in Rome een gigantisch forum ter ere van de keizer aangelegd. Een triomfzuil, ingewijd in 113 n.Chr., verheerlijkte daar de verovering van Dacië, het huidige ‘Roemenië’. Een knappe propagandastunt!
Als een soort stripverhaal krijgen we in een 200 meter lang spiraalvormig opklimmend fries ruim honderd belangrijke scènes uit de beide veldtochten te zien. De artistiek hoogstaande marmeren basreliëfs op de zuil, ooit in bonte kleuren beschilderd, bevatten ongeveer 2500 personages. Trajanus zelf staat een zestigtal keer afgebeeld. We zien de Romeinse troepen de Donau oversteken en kampen bouwen. We zien leider Trajanus heldhaftig zijn manschappen toespreken en offers brengen aan de goden. We zijn getuige van gevechten, van vernederingen, van terechtstellingen… Hoop en wanhoop wisselen elkaar af.
Voor ons is het moeilijk om deze scènes vanaf de begane grond in detail te bekijken. Een verrekijker zou handig zijn. In de oudheid bestond dit probleem niet. De zuil stond namelijk tussen twee bibliotheken, een Griekse en een Romeinse. De Romeinen konden dus vanuit deze gebouwen de reliëfs bewonderen.
Binnenin de zuil, bestaande uit opeengestapelde marmeren trommels, loopt een wenteltrap van 185 treden naar boven. Licht wordt naar binnen gehaald via smalle gleuven, die eruitzien als schietgaten.
Boven op de zuil stond oorspronkelijk een verguld bronzen beeld van Trajanus. Reeds in 363 n. Chr. werd het daar weggehaald. Nu is de zuil bekroond met een beeld van de Heilige Petrus. Paus Sixtus V gaf daartoe in 1587 de opdracht. Markant detail: Petrus staat ostentatief met zijn rug naar het oud Romeinse stadsgedeelte gekeerd.
De hoogte van de zuil geeft exact de hoogte aan van de Quirinalisheuvel die voor de aanleg van het Forum Traianum gedeeltelijk werd afgegraven. Bewijs hiervan vinden we in de Latijnse inscriptie boven het deurtje in de sokkel: ‘Ad declarandum quantae altitudinis mons et locus tantis operibus sit egestus’ (‘om aan te geven hoe hoog de heuvel was die voor zulke grote werken moest wijken’).
De zuil diende ook als grafmonument. Binnenin de holle sokkel van de zuil werd de as van Trajanus, in 117 n. Chr. op 63-jarige leeftijd gestorven, samen met die van zijn vrouw Plotina in twee gouden urnes bewaard. Zij genoten de uitzonderlijke eer om binnen de stadsmuren en dan nog op een forum begraven te worden. De ‘Optimus Princeps’ verdiende dit.
National Geographic maakte een interessante video over hoe de zuil van Trajanus werd gebouwd. Je kan de video bekijken via deze link.
Je vindt de zuil van Trajanus hier.
Ciao! Wij zijn Franka Verhoeyen en Carl Buyck en delen via deze blog onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Wij hebben ervan genoten om deze blogtekst te schrijven en met foto’s te illustreren. Hopelijk heb jij ervan genoten het te lezen. Als je het artikel leuk of interessant vond, dan doe je er ons zeker een plezier mee om het te delen met jouw vrienden of kennissen. Grazie mille!
Reacties