SPQR is watching you… Waar je ook gaat of staat in Rome, de vier letters SPQR kom je overal tegen. Je ziet ze op putdeksels en rioolroosters. Je leest ze op de vele straatfonteinen en lantaarnpalen. Ze staan op het wapenschild van Rome en zijn bijgevolg te zien op bussen, trams, politieauto’s, taxi’s, vuilniswagens… Ze prijken op de gevel van monumenten en gebouwen, van de oudheid tot vandaag. SPQR verdient dus zeker een woordje uitleg.
SPQR is de afkorting voor het Latijnse ‘Senatus PopulusQue Romanus’, letterlijk vertaald ‘de Senaat en het Volk van Rome’. Historici tasten nog steeds in het duister over het precieze tijdstip en de context waarin deze lettercombinatie voor het eerst is opgedoken. Ze is in elk geval in gebruik sinds de Romeinse Republiek (509-27 v.Chr.) en verwijst specifiek naar de twee instanties die toen samen de macht vertegenwoordigden: de senaat (de patriciërs) en het volk (de plebejers). Ook in de daaropvolgende keizertijd bleef het acroniem SPQR een vaste verwijzing naar het Romeinse Rijk. Het werd door de Romeinen veelvuldig gebruikt op openbare monumenten, in officiële documenten en literaire teksten, op muntstukken, op vaandels…
Op de triomfboog van keizer Titus, in 81 n. Chr. opgericht bij het Forum Romanum, staat SPQR voluit te lezen. Vertaling van de inscriptie: de senaat en het volk van Rome (dragen deze boog op) aan de vergoddelijkte Titus Vespasianus Augustus, zoon van de vergoddelijkte Vespasianus.
Ook na de val van het West-Romeinse Rijk in 476 bleef SPQR standhouden. Mettertijd begonnen deze vier letters echter talloze andere betekenissen te krijgen, al dan niet spottend bedoeld.
In de middeleeuwen werden ze bijvoorbeeld geïnterpreteerd als Sapiens (of Stultus of Senex) Populus Quaerit Romam (Wijs/dwaas/oud volk zoekt Rome op), als Sanctus Petrus Quiescit Romae (De heilige Petrus rust in Rome) of nog, als Salus Papae Quies Regni (Het welzijn van de paus is de rust van het rijk).
De 19de eeuwse Romeinse volksdichter Gioachino Belli omschreef in één van zijn sonnetten SPQR als Solo Preti Qui Regnano (Enkel priesters regeren hier).
Pasquino, één van de sprekende beelden in Rome, zorgde in 1870 voor de interpretatie Sanctus Pater Quondam Rex (Heilige Vader, vroeger koning). De paus moest toen immers, na de inname van Rome door Garibaldi, zijn wereldlijke macht afstaan aan de Italiaanse koning.
Ook vandaag nog blijft men creatief omgaan met SPQR. In de Italiaanse versie van de bekende Asterixstrip zien we Obelix regelmatig Sono Pazzi Questi Romani (Rare jongens die Romeinen) uitroepen. En Italianen die zich verbazen over het vele afval in sommige buurten van de hoofdstad, durven wel eens Sono Porci Questi Romani (Deze Romeinen zijn varkens) in de mond te nemen.
Veel steden, vooral in Italië, hebben het voorbeeld van SPQR gevolgd en passen de laatste letter naar hun stad aan. Ook in België en Nederland kreeg Rome navolging. Zo bijvoorbeeld in SPQA (Antwerpen, Amsterdam, Alkmaar), SPQB (Brussel, Brugge), SPQG (Gent, Groningen) en SPQH (Hasselt, Den Haag).
Conclusie: er gaat meer schuil achter de vier letters SPQR dan je denkt. Net zoals de ‘eeuwige stad’ zelf, zal ook haar label SPQR eeuwig tot de verbeelding blijven spreken.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vond, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties