Antonia’s dochter is de Nederlandse vertaling van het bekroonde en binnenkort ook verfilmde boek L’acqua del lago non è mai dolce van de Italiaanse schrijfster Giulia Caminito (°1988).
Het is een rauwe roman die leest als een genadeloze en bittere aanklacht tegen armoede en klassenverschillen in het hedendaagse Italië. De ik-figuur die het verhaal vertelt, is de roodharige Gaia. Ze groeit samen met haar drie broers op in een arm gezin. Haar werkloze vader is aan een rolstoel gekluisterd na een arbeidsongeval en dus moet haar moeder, Antonia, de eindjes aan elkaar zien te knopen. Het is elke dag weer vechten om te overleven.
Omdat het leven in Rome te duur is geworden, verhuist het gezin op initiatief van Antonia naar het zestig kilometer verderop gelegen meer van Bracciano. Gaia deelt er een kamer met haar oudere broer, de nukkige Mariano.
Door de ogen van Gaia beleven we de onzekerheid van het opgroeiende pubermeisje, de complexen over haar rode haar, haar flaporen, haar benige lijf. We ervaren de subtiele machtsspelletjes tussen tienermeisjes, de pesterijen, de eerste vlinders in de buik,…
Gaia sluit een moeizame vriendschap met twee andere meisjes, Agata en Carlotta, maar ze blijft zich steeds de mindere voelen door haar armoedige afkomst. Zij heeft nu eenmaal niet de middelen om dingen te doen of te kopen die haar vriendinnen zich wel kunnen veroorloven. Het verschil in sociale afkomst weegt op Gaia.
Ondertussen gaat Gaia ook gebukt onder de hoge verwachtingen die haar moeder in haar stelt. Antonia wil dat haar dochter studeert om zich aan de armoede te kunnen ontworstelen. Met veel moeite en zelfopoffering slaagt ze erin Gaia te laten studeren in een goed aangeschreven school in Rome. Gaia doet wat van haar verwacht wordt, eerder uit vrees om haar moeder te ontgoochelen dan uit overtuiging.
Antonia opent op goed geluk het woordenboek van de Italiaanse taal en wijst me op de bladzijden, ze zet haar leesbril op het puntje van haar neus en zegt: melologo, dat komt van melos en logos, snap je? Dat zijn de zaken die jij aan het leren bent. Een tekst die wordt begeleid door muziek, lees maar. Ze drukt me het woordenboek in de handen en blijft glimlachen, in haar ogen schittert een droom.
Voor Gaia is het leven een niet aflatende strijd. Thuis vecht ze om zich los te wrikken van de verstikkende verwachtingen van haar alomtegenwoordige moeder, op school vecht ze – soms ook letterlijk – om erbij te horen en aanvaard te worden. Tragisch genoeg lijkt ze op geen van beide fronten te kunnen winnen.
Ondanks het feit dat ze haar middelbare studies met succes bekroont en daarna zelfs een universitair diploma in de filosofie behaalt, loopt ook dat spoor dood. Ze vindt geen passend werk, mede omdat ze ook niet de ‘juiste connecties’ heeft. Zowel Antonia als Gaia blijken zich in een impasse te hebben gemanoeuvreerd.
Door haar voel ik me waardeloos, een mislukkeling, een gevallene, een kapot radertje, een klok die stilstaat op zes uur ‘s ochtends terwijl het al diep in de nacht is: verkeerd afgesteld, nutteloos, ik weet niet waar ik moet zoeken, ik weet niet aan wie ik mijn vragen moet stellen, niet hoe ik me moet redden, want ik kan mezelf niet redden, het enige wat ik kan is wachten tot mijn moeder me redt.
De nuchtere zakelijkheid waarmee Giulia Caminito haar hoofdpersonage Gaia haar weinig benijdenswaardige situatie laat vertellen, verleent het verhaal een ongeëvenaarde tragiek. Antonia’s dochter is een beklijvend boek dat na de laatste pagina gegarandeerd nog lang nazindert.
Antonia’s dochter, Giulia Caminito. Uitgeverij Cossee, 320 pagina’s. Nu te koop in de lokale boekhandel of via deze link bij bol.com.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties