‘De vele gezichten van Sicilië’. Op reis door de geschiedenis van een fascinerend eiland

02/12/2021 Reageer
Cover Sicilië_2

Wie er ooit als toerist is geweest, zal het beamen: Sicilië is een fascinerend eiland. Een mozaïek van landschappen, een verrassend veelzijdige gastronomie, intrigerende tradities, een zelfbewuste, vrijgevochten bevolking en een uitzonderlijk rijk cultuurhistorisch patrimonium… Sicilië is gesmeed in het vuur van eeuwenlange confrontaties tussen beschavingen die zich op dit strategisch gelegen eiland kwamen vestigen en met elkaar in dialoog gingen…of in oorlog.

In zijn nieuwste boek De vele gezichten van Sicilië neemt historicus Fik Meijer de lezer mee op een reis door de geschiedenis van Sicilië. Die reis begint in de 9de eeuw v. Chr. wanneer op de kusten van Sicilië de eerste Fenicische nederzettingen verschijnen. Kort daarop volgden de Grieken en de Carthagers die elkaar lange tijd bevochten om de heerschappij over het eiland. De Grieken lieten er prachtige tempels na, onder meer in Selinunte, Segesta en Agrigento, die de tand des tijds merkwaardig goed doorstaan hebben.

In de 3de eeuw v. Chr. lieten de Romeinen hun oog vallen op Sicilië en vooral dan op de eindeloze landbouwgronden waar graan kon verbouwd worden om de snel aangroeiende bevolking in Rome mee te voeden. Na een lange militaire campagne – de zogenaamde Punische oorlogen – werden de Carthagers in 202 v. Chr. definitief uit Sicilië verdreven.

In de eeuwen die daarop volgden, kende het eiland een relatieve rust en welvaart onder Romeins bestuur. Overal verschenen grote boerderijen, latifundia genaamd, die zorgden voor de bevoorrading van Rome. De fraaie Romeinse Villa del Casale nabij Piazza Armerina getuigt van de rijkdom van Romeinse grootgrondbezitters die hier de uitgestrekte akkers en velden cultiveerden.

De val van het West-Romeinse rijk in 476 na Chr. luidde een periode van intense veranderingen in op Sicilië. Het eiland werd eerst onder de voeten gelopen door de Vandalen en vervolgens door de Ostrogoten. Deze bezetters zouden later weer verjaagd worden door het Byzantijnse leger dat vanuit Constantinopel greep probeerde te krijgen op het hele Middellandse Zeegebied. Maar die operatie werd bemoeilijkt door de oprukkende Arabieren die vanuit Noord-Afrika ook hun zinnen hadden gezet op de weelderige Siciliaanse landbouwgronden en op strategisch gelegen havensteden als Palermo en Syracuse. Gaandeweg werd Sicilië een smeltkroes van culturen, een knooppunt tussen de westerse en de oosterse wereld. Dat kwam vooral tot uiting in een kosmopolitische stad als Palermo.

De Arabische emirs zouden uiteindelijk opgevolgd worden door Normandische koningen, die met de steun van de pausen, in Zuid-Italië en Sicilië het Christendom kwamen verdedigen. Onder het bewind van Rogier I en zijn zoon Rogier II konden moslims, joden en christenen in de 11de en 12de eeuw vreedzaam samenleven. Het was een economische en culturele bloeiperiode voor Sicilië. De kentering werd ingezet onder het bewind van Frederik II van Hohenstaufen die weliswaar grootse plannen had voor Sicilië maar in onmin geraakte met de pausen.

Het was paus Clemens IV die in 1266 de Hohenstaufen van de macht verstootte en Karel Van Anjou op de troon plaatste in Sicilië. De autoritaire Karel was weinig geliefd en algauw kwam de bevolking in opstand. Dat leidde in 1282 tot de ‘Siciliaanse Vespers’, een bloederige opstand tegen de Franse aanwezigheid. Het was meteen ook het begin van een Siciliaanse onafhankelijkheidsbeweging, aangewakkerd door machtige lokale baronnen die hun macht, hun rijkdom en hun status bedreigd zagen door buitenlandse heersers. Het verzet zou blijven sluimeren in de eeuwen die volgden. Boeren en arbeiders kwamen geregeld in opstand tegen het slechte bestuur. De uitbarsting van de Etna, aardbevingen, natuurrampen, hongersnood en epidemieën zorgden voor verder verval en ontwrichting van het bestuurlijke apparaat. In dit vacuüm konden kleine criminele bendes uitgroeien tot machtige maffiafamilies die lange tijd de lakens zouden blijven uitdelen op het eiland en tot op vandaag nog steeds hun invloed laten gelden.

“Sicilië is geen gewoon eiland, het is een droom, werkelijkheid en illusie tegelijk. Het is een bron van mythen, sagen, legenden en heldenverhalen die tot op vandaag worden verteld.”

Het mag duidelijk zijn: het boek ‘De vele gezichten van Sicilië’ is geen toeristische reisgids. Wel reikt het een onmisbare sleutel aan voor de geïnteresseerde reiziger die de fascinerende cultuurhistorische gelaagdheid van Sicilië wil doorgronden. Het ideale boek dus om te lezen voor je afreist naar Sicilië om je er te gaan laven aan de vele en vaak goedbewaarde sporen die de Griekse, Romeinse, Arabische, Byzantijnse, Normandische en latere heersers er hebben nagelaten. De vertrouwde, heldere vertelstijl van Fik Meijer maakt het boek overigens heel toegankelijk, ook voor wie zelden historische boeken ter hand neemt.

De vele gezichten van Sicilië. Fik Meijer. Uitgeverij Prometheus, 400 pagina’s. Nu te koop in de lokale boekhandel of via deze link bij bol.com.


Colophon PIC

Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!

Reacties