In het Gallo-Romeins museum in Tongeren loopt van 4 juni tot 15 januari 2023 de tentoonstelling ‘Imperium Romanum – Het Romeinse Rijk door de lens van Alfred Seiland’. Het is een atypische tentoonstelling omdat ze enkel foto’s omvat en geen kunstvoorwerpen. Maar de museumverantwoordelijken zijn er opnieuw met glans in geslaagd om een unieke beleving te creëren voor een breed publiek. Zowel liefhebbers van fotografie als van geschiedenis zullen zich door deze nieuwe tijdelijke expositie gegarandeerd aangesproken voelen.

De Oostenrijkse fotograaf Alfred Seiland (°1952) fotografeert al 15 jaar archeologische overblijfselen van het antieke Imperium Romanum. Op zijn hoogtepunt strekte het Romeinse Rijk zich uit over een gebied dat vandaag maar liefst 47 landen omvat. In 35 daarvan trok Seiland inmiddels al rond, op zoek naar zichtbare restanten van dat enorme Imperium: van vervallen ruïnes tot indrukwekkend goed bewaarde monumenten.

De internationaal gerenommeerde fotograaf die – in tegenstelling tot heel wat collega’s – zweert bij kleurfotografie, benadrukt dat hij in zijn foto’s de kunst wil laten primeren boven de archeologie. Seiland stelt zich dan ook niet tevreden met de klassieke en voorspelbare plaatjes van het antieke erfgoed zoals je ze in toeristische reisgidsen verwacht. Hij kiest voor momentopnames waarbij het contrast tussen geschiedenis en moderniteit de foto een unieke meerwaarde verleent. De 150 foto’s die voor deze tentoonstelling werden geselecteerd zijn dan ook zoveel meer dan afbeeldingen van antieke monumenten of ruïnes, ze vertellen een verhaal. Een verhaal dat je als toeschouwer zelf mag interpreteren.    

De fototentoonstelling is doordacht opgebouwd in vijf delen. In het eerste deel leer je hoe Seiland aan het ambitieuze project begon. In opdracht van de New York Times mocht hij in 2006 exclusief een reportage maken op de filmset van de HBO-successerie ‘Rome’ in Cinecittà waar de opnames bezig waren voor het tweede seizoen. De vijf foto’s die in het New York Times Magazine werden gepubliceerd zijn in de eerste ruimte te zien, net als een exemplaar van het magazine zelf. In een video vertelt Alfred Seiland over hoe deze opdracht hem de inspiratie bezorgde voor zijn verkenningstocht door alle landen binnen de ‘limes’ (de buitengrens) van het Imperium Romanum.

In een tweede tentoonstellingsruimte staan 35 foto’s opgesteld, één uit elk van de landen die Seiland inmiddels heeft bezocht in het kader van zijn project. Om begrijpelijke redenen kon de fotograaf nog geen opnames maken in landen als Iran, Irak en enkele andere conflictgebieden waar de situatie al jaren onveilig is. Een grote overzichtskaart van het oude Imperium Romanum siert één van de wanden van de zaal.

Het derde deel van de tentoonstelling toont een selectie foto’s waar de confrontatie tussen de antieke en de hedendaagse wereld heel manifest aanwezig is.

Het strand van Rimini, waar ooit de Via Flaminia eindigde, is vandaag bezaaid met netjes geordende strandstoelen. Ze deden Alfred Seiland denken aan Romeinse legioenen in slagorde. Vanop het balkon van zijn hotel maakte hij deze foto.

Niet alle foto’s die je hier ziet werden genomen binnen de grenzen van het antieke Romeinse Rijk. Eén ervan toont bijvoorbeeld het casino van het Caesars Palace Hotel in Las Vegas. De decoratie doet erg denken aan de architectuur van de Romeinen: een cassetteplafond, bogen, zuilen, het tapijt dat mozaïekvloeren imiteert, de wanden bekleed met marmer…

In het vierde en grootste deel van de tentoonstelling worden foto’s gecombineerd met korte, intrigerende teksten die aanzetten tot nadenken over ons erfgoed en de wijze waarop we ernaar kijken of ermee omgaan. Soms is dat respectvol, soms juist niet…

Het sfeervol decor met gedempt licht en met kleine, afgesloten ruimtes waar o.m. videofragmenten te zien zijn uit een televisiedocumentaire over het project, zorgt voor een unieke en intieme beleving. De omgeving nodigt uit om rustig de tijd te nemen om de foto’s te bestuderen en het verhaal erachter te laten doordringen.

Alfred Seiland is zelf enthousiast over deze foto die hij nam in de Villa van Hadrianus in Tivoli, op 20 km ten oosten van Rome. Daar lag een groot waterbassin, de zogenaamde Canopus. Op de foto zie je een stuk van de bogengalerij aan een korte zijde van het bassin, weerspiegeld in het regenwater op de grond en vervolgens ondersteboven gedraaid. Wie aandachtig kijkt, ziet de afdruk van schoenzolen op de natte grond.

© Alfred Seiland – Colosseum, Rome / Pergamonmuseum, Berlijn / Palmyra, Tadmor (Syrië)

Bij elke foto krijg je via de audiogids korte, contextuele informatie: over het dagelijks leven in diverse delen van het Imperium, over roemruchte Romeinse keizers, over historische gebeurtenissen zoals veld- en zeeslagen…

De foto’s van Alfred Seiland zetten de toeschouwer aan het denken. Waarom bezoeken zoveel mensen graag archeologische sites? Waarom is het belangrijk om al die overblijfselen te bewaren, te beschermen en te restaureren? Of is het allemaal toch niet zo belangrijk? Aan het einde van de tentoonstelling kan je als bezoeker zelf je mening kwijt over deze thema’s. Een online bevraging confronteert je met acht concrete stellingen waarover je zelf je eigen mening kan geven. Een video waarin andere mensen de stellingen beantwoorden, kan je wellicht inspireren.

Met ‘Imperium Romanum – Het Romeinse Rijk door de lens van Alfred Seiland’ voegt het Gallo-Romeins museum in Tongeren opnieuw een uiterst geslaagde tentoonstelling toe aan zijn fraaie palmares. En naar goede traditie is ook deze nieuwe tentoonstelling heel gezinsvriendelijk. Er is immers niet alleen een audiotour voor volwassenen, maar ook voor kinderen (8-12 jaar). Voor families met kinderen ligt er bovendien een spel klaar: ‘Zoom In’.  Ouders en kinderen kunnen aan de hand van dit spel de meest fascinerende foto’s die in de tentoonstelling te zien zijn op een originele manier samen ontdekken en bestuderen.

Tot slot nog een bijzondere vermelding voor de mooie, serene soundscape met pianospel van de Limburgse pianist Wouter Dewit die de bezoeker tijdens het hele parcours subtiel vergezelt. Het is de kers op de spreekwoordelijke taart.

Ons advies: Ga. Kijk. Geniet!

Praktisch 

De tentoonstelling ‘Imperium Romanum – Het Romeinse Rijk door de lens van Alfred Seiland’ loopt van 4 juni tot en met 15 januari 2023 in het Gallo-Romeins Museum in Tongeren.

Een bezoek aan de tentoonstelling kost 10 euro voor volwassenen, 8 euro voor kortinghouders en 1 euro voor kinderen en jongeren tussen 4 en 18 jaar. De audiotour met extra informatie is inbegrepen in de toegangsprijs. Mensen in het bezit van een Museumpas kunnen naar binnen zonder extra kost. Voor wie met de trein naar Tongeren komt, is er een discovery ticket van de NMBS.

Het Gallo-Romeins Museum is elke dag geopend, behalve op maandag (tenzij dit een feestdag is). Weekends en schoolvakanties: van 10 tot 18 uur; weekdagen van 9 tot 17 uur.

Meer info op de website van het museum: www.galloromeinsmuseum.be

---