Assisi, stad van Sint-Franciscus

02/08/2021 Reageer
Assisi

Assisi. De naam is onlosmakelijk verbonden met Sint-Franciscus (1182-1226), de immens populaire heilige die hier geboren werd en later ook gestorven en begraven is. De witroze stad ligt gedrapeerd over een heuvel en oefent al van ver een fascinerende aantrekkingskracht uit, zeker als de zon de gebouwen doet oplichten. Sinds de 14de eeuw, toen de oude burcht hoog boven de stad werd herbouwd, is de aanblik van Assisi nauwelijks nog veranderd.

Assisi

Dat Assisi veel pelgrims en toeristen aantrekt, blijkt al uit de vele parkings die rondom de stad verspreid liggen. Parking Mojano is handig gelegen, want van hieruit bereik je met roltrappen makkelijk de Piazza Santa Chiara. Dit grote plein kijkt als een balkon uit over de uitgestrekte vlakte aan de voet van de hoog verheven stad. Van hieruit heb je ook een mooi zicht op de bovenstad en de imposante Rocca Maggiore, de middeleeuwse burcht die boven de stad uittorent.

Het plein wordt beheerst door de statige, gestreepte gevel van de Basilica di Santa Chiara. De bouw van deze kerk in romaanse stijl begon in 1257 en duurde acht jaar. Ze moest onderdak bieden aan het lichaam van Santa Chiara, tijdgenote van Sint-Franciscus en stichteres van de kloosterorde der Clarissen. Ze werd in 1255 heilig verklaard en kreeg algauw een eigen kerk. Onder het fraaie roosvenster door stap je de sobere kerk binnen. Tegen de wanden zie je nog enkele fragmenten van fresco’s uit de 13de en 14de eeuw.

Vooraan in het Oratorio delle Reliquie aan de rechterzijde van de kerk hangt een beschilderd houten kruisbeeld. Dit kruisbeeld zou zich oorspronkelijk hebben bevonden in de kerk van San Damiano, waar Sint-Franciscus zijn roeping kreeg. Christus zou hem vanop dat kruisbeeld immers hebben toegesproken met de woorden “Franciscus, herstel mijn kerk want ze staat op instorten”

Het graf van Santa Chiara bevindt zich in een crypte onder het hoofdaltaar van de kerk. Je kan ze bereiken via een trap die naar beneden leidt.

Terug buiten steek je het plein over en wandel je onder een boog door de Via Mazzini op. Even verderop leidt een stenen trap aan de linkerkant van de straat je naar de wijk waar het ouderlijke huis van Franciscus stond. Links op het pleintje bevindt zich onder een gotische boog de toegangsdeur tot een kleine kapel. Dit zou zich volgens de overlevering én volgens het opschrift boven de ingang, de stal zijn geweest waar Franciscus geboren werd. Omdat de ouders van Franciscus welstellende burgers waren, is het weinig aannemelijk dat hij echt in een stal zou zijn geboren. Wellicht wilden latere gelovigen graag een parallel zien met de geboorte van Jezus in de stal van Betlehem.

Het steegje tegenover de kapel brengt je naar het huis van Pietro Bernardone en Madonna Pica, de ouders van Franciscus. Het was een rijke patriciërswoning met meerdere ingangen. Vanop het kleine binnenplein leidt een trap je naar de opslagplaats waar de vader van Franciscus, een rijke handelaar in stoffen, zijn voorraden bewaarde.

Terug in het steegje bereik je even verderop de kleine Piazza Chiesa Nuova. Daar tref je een bronzen beeld aan als eerbetoon aan de ouders van Sint Franciscus. 

De kerk, deels gebouwd op de resten van de ouderlijke woning van Franciscus, is een belangrijk pelgrimsoord. In één van de muren die de centrale koepel ondersteunen bevindt zich de kerker waarin Pietro Bernardone zijn zoon een tijdlang heeft opgesloten toen bleek dat hij niet geïnteresseerd was om de bloeiende familiezaak over te nemen en al zijn bezittingen liever wou weggeven. Pietro Bernardone moet gedacht hebben dat zijn zoon wel tot andere gedachten zou komen. De geschiedenis heeft uitgewezen dat hij de koppigheid van de jonge Franciscus onderschatte.

Vanop het plein bereik je makkelijk opnieuw de Via Mazzini en de Piazza del Comune. Neem voorbij de fontein eerst rechts de Via San Rufino die je naar de hogergelegen Duomo brengt. Ook hier kijk je opnieuw tegen een mooie maar sobere gevel aan, deze keer met drie roosvensters. De kerk werd in 1029 gebouwd bovenop de resten van een Romeinse tempel.

Rechts achteraan in de kerk staat de doopvont waar zowel Franciscus als Chiara werden gedoopt. Het loont de moeite om een ticket te kopen voor een bezoek aan de benedenverdieping van de kerk en het diocesaan museum. Je ziet er onder meer het kleine oratorium waar Franciscus zijn eerste predikingen hield met Chiara als één van zijn toehoorders. Onder de kerk bevinden zich ook nog de goede bewaarde resten van een oude Romeinse waterput. In het museum krijg je naast enkele archeologische resten ook een fraaie collectie religieuze kunst te zien. Bij het verlaten van het museum bevind je je terug op het plein voor de kerk. 

Keer op je stappen terug naar de Piazza del Comune. De blikvanger hier zijn de goed bewaarde stenen zuilen van de Romeinse Minervatempel uit de 1ste eeuw v. Chr. Achter de zuilen bevindt zich sinds 1456 een kerk die de toepasselijke naam Santa Maria sopra Minerva draagt (de kerk van de heilige Maria boven Minerva). 

Bij het verlaten van de kerk kijk je uit op het Palazzo dei Priori van waaruit de stad in de middeleeuwen werd bestuurd. Op de gelijkvloerse verdieping van het palazzo kan je een overwelfde ruimte binnenstappen waarvan het plafond rijkelijk versierd is met fresco’s uit de 16de eeuw.

Aan het uiteinde van het plein kan je zowel links als rechts een weg nemen die je naar de Basilica di San Francesco zal brengen, de belangrijkste bezienswaardigheid van de stad. We kiezen voor de weg aan de rechterkant van het plein, want die zal ons uiteindelijk de mooiste en meest spectaculaire eerste aanblik van de basiliek opleveren. Na een korte wandeling worden we inderdaad beloond met een heerlijk zicht op de basiliek aan de overzijde van een breed en hellend grasvlak. Wat we hier zien is de bovenste basiliek, de basilica superiore. Daaronder bevindt zich ook nog een basilica inferiore. 

De dubbele basiliek staat op de lijst van Unesco Werelderfgoed en is van een ongeëvenaarde schoonheid.  Paus Gregorius IX gaf nauwelijks anderhalf jaar na de dood van Franciscus (op 4 oktober 1226) al de opdracht tot de bouw van een kerk ter ere van de heilige. De opdracht werd toevertrouwd aan broeder Elia, een Franciscaner monnik. De basiliek werd in een sneltempo gebouwd en in 1253 officieel ingewijd. Het duurde uiteindelijk wel tot 1367 vooraleer ze volledig was afgewerkt. Het is vreemd te bedenken dat een heilige die zijn leven doorbracht in eenvoud en armoede uiteindelijk een basiliek kreeg waaraan de grootste kunstenaars uit die tijd, waaronder Giotto en Cimabue, hebben meegewerkt.  

In een eenvoudige crypte onder de benedenkerk rust sinds 1230 het lichaam van Sint Franciscus. Het is een plaats van verering waar dagelijks talloze pelgrims komen bidden. De benedenkerk is sober en duister en is in een romaanse bouwstijl ontworpen. De wanden en gewelven van de kerk en van de kapellen zijn rijkelijk gedecoreerd met fresco’s. De belangrijkste frescocyclussen tonen scènes uit het leven van Christus.

Links en rechts van de apsis in de benedenkerk leiden trappen naar een breed terras dat uitgeeft op het klooster achter de kerk. Vanop dit terras kan je opnieuw via een trap de bovenkerk bereiken. Deze oogt veel lichter en luchtiger dan de benedenkerk en is in een gotische bouwstijl opgetrokken. De blikvangers hier zijn de veelkleurige fresco’s die in 28 taferelen het leven van de heilige Franciscus voorstellen. Ze zijn van de hand van Giotto. In de twee registers erboven zien we scènes uit het Oude en het Nieuwe Testament, voornamelijk geschilderd door Cimabue. De bovenkerk werd in 1997 zwaar beschadigd door een hevige aardbeving. De fresco’s konden echter grotendeels worden gerestaureerd in hun oorspronkelijke pracht. Als bezoeker raak je gegarandeerd onder de indruk: de Basilica di San Francesco is een uitzonderlijke parel van middeleeuwse architectuur en schilderkunst.

Assisi

Terug buiten kan je best de trap nemen die naar het stijvolle, wit en zwart gestreepte plein voor de benedenkerk leidt. Vandaar leidt de Via Portica, links en rechts omgeven door winkeltjes met vooral religieuze souvenirs en lokale gastronomische specialiteiten terug naar de gezellige Piazza del Comune waar je op één van de terrasjes nog even kan nagenieten van je bezoek.   

Tip: hou na je bezoek aan Assisi ook nog eens halt bij de kerk Santa Maria degli Angeli en bij het kerkje van Rivotorto, twee andere bedevaartsoorden die nauw verbonden zijn met het leven van Sint-Franciscus.


Colophon PIC


Ciao! 
Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!

Reacties