De archeologische site van Segesta

Nabij Calatafimi, een stadje in het noordwesten van Sicilië ligt de schitterende archeologische site van Segesta. De belangrijkste attractie van de uitgestrekte site is de antieke Dorische tempel, één van de best bewaarde van het hele Middellandse Zeegebied. Ook het hooggelegen antieke theater is een pareltje dat je tijdens een bezoek aan de site niet mag missen.   

Een stad met een lange geschiedenis

De antieke stad Segesta werd gesticht door de Elymiërs, een volk uit het huidige Turkije dat zich zo’n 2000 jaar v. Chr. in het westen van Sicilië vestigde. Naast Segesta stichtten de Elymiërs ook de steden Erice en Entella. Strategisch gelegen op twee hoge heuvels die een dieper gelegen vruchtbare vallei domineren, ontwikkelde Segesta zich algauw tot een invloedrijke stad. Dat leidde tot voortdurende conflicten met de Griekse kolonie Selinunte die zo’n 50 kilometer verder zuidwaarts gelegen was. Om zich tegen Selinunte en haar machtige bondgenoot Syracuse te verdedigen zochten de inwoners van Segesta in 415 v. Chr. eerst steun bij de Griekse stadsstaat Athene en later, in 409 v. Chr. bij Carthago. Uiteindelijk zou Segesta in 307 v. Chr. toch ingenomen worden door Agathocles, de tiran van Syracuse. Segesta zou een tijdelijke heropbloei kennen toen de Romeinen Sicilië in 241 v. Chr. definitief onder hun gezag plaatsten. Over de rest van de geschiedenis is weinig geweten. Uit archeologische opgravingen is wel gebleken dat in latere eeuwen zowel Arabieren als Noormannen zich ooit in Segesta hebben gevestigd. De eersten bouwden er onder meer een moskee, de anderen een versterkte burcht.

Prachtige Dorische tempel

Even voorbij de ingang van de archeologische site leidt een breed pad, omzoomd door agaven en loofbomen, omhoog naar een plateau waar je plots de majesteuze tempel ziet opdoemen, goudgeel oplichtend in de zon. De tempel werd vermoedelijk gebouwd ergens tussen 430 en 420 v. Chr.

Het imposante bouwwerk is omgeven door mysteries. Vermoedelijk werd de tempel nooit helemaal afgewerkt. Er ontbreekt immers een cella, een afgesloten ruimte binnenin de tempel waarin normaal een beeld stond opgesteld van de godheid aan wie de tempel was gewijd. De zuilen werden niet afgewerkt met de kenmerkende cannelures en er werden ook nergens sporen gevonden van verf waarmee tempels normaal werden beschilderd. Dat alles doet echter niets af van de fascinerende kracht die al sinds de oudheid uitgaat van dit unieke monument.

De tempel telt zesendertig stoere zuilen, zes in vooraanzicht en veertien in zijaanzicht. De zuilen zijn 9,33 meter hoog. Onderaan hebben ze een diameter van 1,95 meter en bovenaan van 1,55 meter. Ze zijn samengesteld uit opeengestapelde trommels en worden bovenaan bekroond door een rond ‘kussen’ waarop een vierkante dekplaat is aangebracht. Dergelijke sobere kapitelen zijn typisch voor de Dorische zuilenorde. Eveneens kenmerkend voor deze bouworde is het fries dat rond de ganse tempel loopt, waarbij platen met drie gleuven (trigliefen) afgewisseld worden met bas-reliëfs (metopen). Hier in Segesta zijn de trigliefen nog duidelijk zichtbaar, alsook de sierlijke ‘druppels’ (guttae) die eronder zijn aangebracht.

De architectuur van het bouwwerk is uiterst geperfectioneerd. Zo bijvoorbeeld is het podium waarop de zuilen staan opgesteld licht omhoog gebogen naar het midden toe. Ook zijn de hoekzuilen, die meer zonlicht opvangen dan de andere, iets dikker dan de binnenste. Deze en enkele andere subtiele ingrepen zorgden ervoor dat optische vertekeningen bij de toeschouwers werden weggefilterd en de tempel overal dezelfde strakke en harmonieuze verhoudingen vertoont, vanuit welke hoek je hem ook bekeek. Tot dit geraffineerde optische effect waren alleen meesterlijke Griekse architecten in staat.

Theater met uitzicht

Heel wat bezoekers stellen zich, zeker op een hete zomerdag, tevreden met een bezoek aan de tempel. Toch loont het ook de moeite om de klim van ca. 2 kilometer te doen naar het antieke theater. Je kan er ook heen met een pendelbus, maar wie te voet de heuvel opgaat en af en toe eens achterom kijkt, wordt wel beloond met een weergaloos uitzicht over de tempel.

Boven op de heuvel, voor je het theater bereikt, zijn nog de schaarse resten te zien van de Agora en de Stoa, een overdekte zuilengalerij die het plein aan de noordkant begrensde.

Mooi gelegen theater

Het theater is mooi gelegen tegen de aflopende helling en biedt een fraaie uitkijk over de omliggende bergen. In de verte zie je ook de zee schitteren in de Golf van Castellamare. Het theater bood plaats aan zo’n 4.000 toeschouwers. Het werd gebouwd in de 4^de eeuw v. Chr. en vertoont de vormelijke kenmerken van een Grieks theater. Onder Romeins bewind werden later nog enkele aanpassingen doorgevoerd, zoals de bouw van een hoge scène vooraan. Hiervan zijn echter enkel nog de fundamenten te zien.

Middeleeuwse sporen

Op de heuvel zie je ook nog de bewijzen dat hier ook in de middeleeuwen nog mensen woonden. Archeologen vonden bewijzen van een kleine Arabische vestiging met een bescheiden moskee.

Duidelijker zijn de sporen die de Noormannen er nalieten: een versterkte burcht en een kerk. Elders op de site worden nog steeds opgravingen gedaan die telkens weer nieuwe vondsten aan de oppervlakte brengen. 

Op de terugweg naar de parking kan je ook nog even gaan kijken naar de ruïnes van een gebouwencomplex dat vermoedelijk een ommuurd heiligdom was met een tempel en enkele cultusgebouwen. Later werd op de resten ervan een goed verdedigde toegangspoort tot de stad gebouwd.

Op warme zomerdagen kan de temperatuur op de site hoog oplopen. Gelukkig kan je na een bezoek aan de site nog even uitblazen en nagenieten in de schaduw van de bomen op het terras van de bar. 

Tip: combineer een bezoek aan de site van Segesta met een bezoekje aan het Sacrario di Pianto Romano, een monument dat herinnert aan de eerste overwinning van Giuseppe Garibaldi tijdens zijn militaire expeditie die zou leiden tot de eenmaking van Italië.

---