De Bocca della Verità in Rome: de oudste leugendetector ter wereld

De Bocca della Verità of ‘Mond van de Waarheid’ is één van de vele iconische attracties die in elke reisgids over Rome als een must see wordt aangestipt. Deze merkwaardige publiekslokker bevindt zich in het voorportaal van de kerk Santa Maria in Cosmedin, in de buurt van het Circus Maximus.

De grote ronde marmeren steen met de afbeelding van het hoofd van een mannelijk figuur met open mond en ogen deed in het oude Rome dienst als een putdeksel waarlangs regenwater kon wegstromen in een ondergrondse cisterne. Deze putdeksels hadden vaak het gezicht van een zee- of riviergod die het water – letterlijk – inslikt. 

In de loop der eeuwen bleef de bijzondere steen tot de verbeelding spreken van iedereen die hem kon aanschouwen. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat hij het voorwerp werd van allerlei verhalen en legenden. Eén constante in al die verhalen is dat de steen fungeerde als een soort leugendetector avant-la-lettre. Wie zijn hand in de mond stak en een leugen vertelde, zou onherroepelijk zijn hand verliezen. De steen sloot immers zijn mond en beet de hand van de leugenaar eraf. 

Die leugendetector zou vooral populair zijn geweest bij mannen die hun vrouw van echtelijke ontrouw verdachten en haar op die manier tot bekentenissen wilden dwingen.

Eén vrouw zou er echter in geslaagd zijn de meedogenloze Bocca della Verità te bedriegen. Die vrouw had inderdaad een minnaar. Haar man wou haar ontmaskeren door haar te verplichten om haar hand in de Mond van de Waarheid te plaatsen. De vrouw en haar minnaar bedachten echter een sluw plan. Toen de vrouw, luid jammerend en klagend over het feit dat haar man haar niet vertrouwde op de steen afstapte, trad plots een onbekende man (in werkelijkheid haar minnaar) uit het publiek naar voor. Hij nam de vrouw stevig in zijn armen. Tegenover haar verbouwereerde echtgenoot zei hij dat hij die arme vrouw enkel moed wou inpraten om de proef te doorstaan. En zo gebeurde. De vrouw stak vol zelfvertrouwen haar hand in de mond en verklaarde luidop dat ze nooit in de armen had gelegen van een andere man dan haar eigen echtgenoot… en van de man die haar zopas een knuffel had gegeven uiteraard. De vrouw vertelde – strikt genomen – geen leugen en haar hand werd dus gespaard.   

Deze en andere verhalen deden de Boccà della Verità reeds in de 15^de eeuw uitgroeien tot een populaire toeristische attractie. De internationale doorbraak kwam er echter dankzij een beroemde scène uit de film Vacanze romane (Roman holiday) uit 1953 met Audrey Hepburn en Gregory Peck. In die scène schuift hoofdrolspeler Gregory Peck zijn hand in de stenen mond en haalt er vervolgens een afgestompte arm uit. Zijn tegenspeelster, Audrey Hepburn, reageert oprecht geschokt door de aanblik. Haar zichtbare ontreddering was zo authentiek dat het verhaal ontstond dat ze echt gedacht moet hebben dat de hand was afgebeten omdat wat Gregory Peck deed helemaal niet in het filmscript stond. Wij houden het er toch maar op dat Audrey Hepburn een bijzonder getalenteerde actrice was.

Tegenwoordig vormen zich vaak lange rijen voor het voorportaal van de kerk waar de Bocca della Verità staat opgesteld. Toeristen schuiven geduldig aan om zich op foto te laten vereeuwigen terwijl ze zich met gespeelde nervositeit aan de leugentest onderwerpen. Voor vele jonge koppeltjes is het ritueel meteen ook de ultieme relatietest: wie durft immers te beweren dat zijn geliefde de ‘enige echte’ is terwijl zijn/haar hand in de open mond van de vervaarlijke Bocca della Verità rust?   

---