De Ponte Sant’Angelo of Engelenbrug is één van de mooiste bruggen van Rome. Ze verbindt het historische stadscentrum met het Castel Sant’Angelo of de Engelenburcht aan de overzijde van de Tiber.

De brug heeft een lange geschiedenis. De eerste brug dateert van 134 en werd gebouwd in opdracht van de Romeinse keizer Hadrianus. Ze vormde de toegang tot zijn mausoleum op de rechteroever van de Tiber. De brug stond toen bekend als de Aeliusbrug, naar de familienaam van de keizer, Aelius.

De latere naam, Ponte Sant’Angelo, dateert uit 590. Rome werd in die tijd getroffen door een zware pestepidemie en om de genade van God af te smeken organiseerde de toenmalige paus Gregorius I veertig plechtige processies door de stad. Op het einde van de laatste processie, toen de paus en de gelovigen de brug over de Tiber overstaken om terug naar de Sint-Pietersbasiliek te gaan, verscheen plots de aartsengel Michaël boven de burcht. Voor de ogen van de verbaasde processiegangers stak de engel zijn vlammende zwaard terug in de schede, een goddelijk teken dat pestepidemie voorbij was. 

In de middeleeuwen werd de brug vooral gebruikt door pelgrims die hier de Tiber overstaken op weg naar de Sint-Pietersbasiliek iets verderop. In 1450 speelde zich hier een drama af toen er paniek uitbrak in de dichte massa pelgrims. De balustrades van de brug begaven het en bijna tweehonderd gelovigen verdronken in het water. 

Paus Clemens VII liet rond 1535 aan het begin van de brug beelden aanbrengen van Sint Petrus en Sint Paulus. Beide heiligen begroeten nog steeds de bezoekers die vanuit het centrum van de stad de brug opwandelen. 

In 1669 gaf paus Clemens IX aan Gianlorenzo Bernini de opdracht om tien engelenbeelden te maken om de brug te verfraaien. Bernini maakte eigenhandig twee beelden: de engel die een bordje met het opschrift ‘INRI’ in zijn handen houdt en de engel met de doornenkroon. De paus vond de beelden zo mooi dat hij besloot ze voor zichzelf te houden. Deze twee originele beelden van Bernini hebben dus nooit op de brug gestaan. Om ze te zien moet je in de kerk Sant’Andrea delle Fratte zijn, op wandelafstand van de Spaanse trappen. De tien engelenbeelden die vandaag de brug sieren zijn het werk van leerlingen uit het atelier van Bernini. De sierlijke gewaden die lijken te wapperen in de wind verraden wel de invloed van maestro Bernini. 

De tien engelen houden elk een voorwerp in de hand dat verwijst naar het lijden en de dood van Christus. Op de sokkel verwijzen Latijnse teksten naar de precieze passage uit het passieverhaal. 

We zien in chronologische volgorde…

1. Engel met de zuil waaraan Christus werd vastgebonden (Tronus meus in columna – Mijn troon op de zuil)

2. Engel met de zweep waarmee Christus werd geslagen (In flagella paratus sum – Ik ben bereid om gegeseld te worden)

3. Engel met de doornenkroon (In aerumna mea dum configitur spina – In mijn ellende krijg ik een doornenkroon opgezet)

4. Engel met het doek waarmee Veronica het zweet van Christus’ hoofd veegde (Respice faciem Christi tui – Aanschouw het gelaat van jouw Christus)

5. Engel met dobbelstenen en de mantel van Christus waarvoor de Romeinse soldaten dobbelden (Super vestimentum meum miserunt sortem – Boven mijn gewaad hebben ze het lot laten beslissen)

6. Engel met de nagels waarmee Christus aan het kruis werd genageld  (Aspicient ad me quem confixerunt – Ze zullen opkijken naar mij die ze vastgenageld hebben)

7. Engel met het kruis (Cuius principatus super humerum eius – Zijn heerschappij draagt hij over zijn schouder)

8. Engel met het opschrift INRI, ‘Iesus Nazarenus Rex Iudeaorum’ (Regnavit a ligno deus – God regeerde vanop het houten kruis)

9. Engel met de spons waarmee een soldaat de lippen van Christus met azijn bevochtigde (Potaverunt me aceto – Ze gaven me azijn te drinken)

10. Engel met de lans waarmee de zijde van Christus werd doorboord  (Vulnerasti cor meum – Je hebt mijn hart verwond)

Nodeloos te zeggen dat de pelgrims die onderweg waren naar Sint-Pieter behoorlijk onder de indruk zullen zijn geweest van dit passionele beeldverhaal in steen.  

De fraaie beelden op de Engelenbrug inspireren tot op vandaag nog steeds kunstenaars, zoals deze straatartiest die zich uitleefde op de rolluiken van een winkel in de buurt van de brug.

---