De Villa d’Este in Tivoli is een pareltje van de renaissance-architectuur. Vooral de prachtige tuin met zijn vele fonteinen is zo uniek dat hij zich moeiteloos een plaats wist te veroveren in de Unesco Werelderfgoedlijst.
De stad Tivoli bevindt zich zo’n 25 kilometer ten oosten van Rome op een bosrijke heuvelflank. Reeds in de 1steeeuw na Christus was de stad, die toen nog Tibur heette, populair bij rijke Romeinse families die hier luxueuze zomerresidenties lieten aanleggen. Eén ervan, het monumentale buitenverblijf dat keizer Hadrianus (keizer van 117 tot 138 n. Chr.) er ooit liet bouwen, is uitzonderlijk goed bewaard en kan je nog steeds bezoeken. Meer hierover lees je in dit artikel.
Ook in latere eeuwen bleven adellijke families nabij Tivoli riante villa’s en buitenverblijven bouwen. Een mooi voorbeeld is de villa van kardinaal Ippolito II d’Este (1509 – 1572), de zoon van Lucrezia Borgia en hertog Alfonso I d’Este. Kardinaal Ippolito was een ambitieus man. Hij wou graag paus worden, maar slaagde er niet in verkozen te worden. Als ‘troostprijs’ benoemde de wel verkozen paus, Julius III, hem tot gouverneur van Tivoli. Als ambtswoning kreeg hij een groot, maar enigszins vervallen kloostergebouw toegewezen. Ippolito, die als erfgenaam van de roemrijke familie d’Este wel wat meer luxe gewoon was, liet het klooster algauw helemaal verbouwen tot een residentie die zijn status en zijn ambities kracht moest bijzetten. En daar is hij wonderwel in geslaagd.
Een bezoek aan de Villa d’Este begint met een verkenning van de vele zalen in het langgerekte paleis. Je kan er nog op verschillende plaatsen de kleurrijke fresco’s bewonderen die de vertrekken sierden.
Vanuit het paleis bereik je een groot terras van waarop je een mooi zicht hebt op hét pronkstuk van de villa: de enorme en elegante tuin in terrasvorm. De tuin zou nog eeuwenlang als inspiratiebron dienen voor andere grote tuinen in heel Europa.
De Napolitaanse architect Pirro Ligorio startte met de aanleg van de tuin in 1560. Met vindingrijke en ongeziene technieken slaagde hij erin om water van de nabijgelegen rivier Aniene langs een ondergrondse tunnel van 280 meter naar de hooggelegen villa te leiden en vervolgens door een ingewikkeld netwerk van buizen en kanalen te verspreiden naar de vele tientallen waterbekkens en fonteinen die overal in de tuin opduiken. Het geheel vormt een magisch en theatraal schouwspel waar je niet op uitgekeken raakt. Bij het begin van de 17de eeuw liet Kardinaal Alessandro d’Este nog enkele nieuwe fonteinen aanleggen, onder meer door Gianlorenzo Bernini. In de twee eeuwen die daarop volgden raakten de villa en de tuinen langzaam in verval. Dat is er nog steeds wel wat aan te zien.
Eén van de absolute hoogtepunten is zonder meer de Viale delle cento fontane (de laan met de honderd fonteinen). Deze lange laan wordt aan één zijde geflankeerd door een waterbekken dat gevoed wordt door honderd watermonden. Deze locatie is zo uniek dat ze de achtergrond vormde voor heel wat films, onder meer voor een banketscène in de Hollywoodklassieker Ben Hur.
De laan vormt de verbinding tussen twee mooie pronkfonteinen. Aan de ene zijde is er de Fontana dell’Ovato, ook wel Fontana di Tivoli genoemd. Deze fontein stelt de Monti Tiburtini voor en wordt rechtstreeks gevoed door de rivier Aniene die vanuit de bergen naar Tivoli stroomt.
De fontein aan de andere kant staat bekend als La Rometta (het kleine Rome). Omdat hij geen paus kon worden en zich dus niet in Rome kon vestigen, besloot kardinaal Ippolito dan maar om een stukje Rome naar zijn villa in Tivoli te halen. De fontein bevat een beeld van de Dea Roma en van de wolvin van Rome met de mythische tweeling Romulus en Remus.
Op een lager gelegen terras bevinden zich de Pescherie, brede waterbekkens die gebruikt werden als kweekvijvers voor vissen. Even verderop bevindt zich de monumentale Fontana di Nettuno (Neptunusfontein) in de vorm van een waterval. Op het terras boven de waterval bevindt zich een ander pronkstuk: de Fontana dell’Organo (Orgelfontein), zo genoemd omdat de diverse waterstromen die de fontein voeden als het ware een harmonieus muziekstuk ten gehore brengen.
Praktische info: de Villa d’Este is dagelijks geopend vanaf 8u30 tot zonsondergang. Op maandag pas vanaf 14u00. Meer info op de website: www.villadestetivoli.info
Vanuit Rome kan je Tivoli makkelijk met de trein bereiken. Er zijn treinen vanuit Rome Termini en vanuit Roma Tiburtina.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Mooie beschrijving. Dank hiervoor