Hemelse wijnen proeven bij Donnafugata op de flanken van de Etna

De flanken van de Etna, Europa’s hoogste en nog steeds actieve vulkaan, lenen zich uitstekend tot wijnbouw. De rotsige lavagrond is bijzonder vruchtbaar en de specifieke samenstelling van de verschillende lavastromen die de flanken al eeuwen bedekken (sciare genaamd) zorgt voor een grote verscheidenheid aan micro-territoria die elke wijn een specifiek karakter verleent. Etna-wijnen worden dan ook zeer gewaardeerd door wijnliefhebbers. Wij wilden ons persoonlijk vergewissen van de veelgeprezen kwaliteit van de Etna-wijnen en bezochten één van Sicilië’s meest toonaangevende wijnproducenten: Donnafugata.

Het bedrijf Donnafugata beheert vijf wijndomeinen verspreid over het hele eiland: Marsala, Pantelleria, Contessa Entellina, Etna en Vittoria.

Wij trokken dus naar het wijndomein van Donnafugata op de Etna. Het is gelegen in de stad Randazzo op de noordelijke flank van de vulkaan. We worden er verwelkomd door een enthousiaste Diana die onder een stralende lentezonnetje het verhaal schetst van Donnafugata.

De geschiedenis van het bedrijf begint officieel in 1983 wanneer Giacomo Rallo en zijn echtgenote Gabriella de oprichtingsakte van Donnafugata ondertekenen. Giacomo zet hiermee eigenlijk een lange familiale traditie verder. Zijn overgrootouders waren reeds in 1850 gestart met wijnbouw in Marsala. Onder impuls van de creatieve en kunstminnende Gabriella krijgt het oude familiebedrijf in 1983 nieuw leven ingeblazen. Zij bedenkt de naam voor het bedrijf. De inspiratie daarvoor vond ze in het boek ‘Il Gattopardo’ van de Siciliaanse auteur Giuseppe Tomasi di Lampedusa. Donnafugata – vrouw op de vlucht – verwijst naar het verhaal van koningin Maria Carolina, echtgenote van Ferdinand IV van Bourbon, die gedwongen werd Napels te ontvluchten en onderdak vond in het Siciliaanse stadje Contessa Entellina, de plaats waar ook het bedrijf Donnafugata werd opgericht. Inmiddels zijn ook hun kinderen, José en Antonio, in het bedrijf actief.

Maar Gabriella had ook het geniale idee om kleurrijke, in het oog springende etiketten te laten ontwerpen voor de verschillende wijnen. Daarvoor werkte ze samen met de kunstenaar Stefano Vitale. Elk etiket brengt een eigen verhaal dat de geschiedenis en de kenmerken van de wijn (letterlijk) in de verf zet. Felle kleuren, heldere lijnen, typische symbolen dragen de Siciliaanse identiteit van de wijnen uit. Vitale ontwierp ook het bedrijfslogo: een vrouw met haren die wapperen in de wind…, de vluchtende vrouw ‘Donnafugata’. Meteen ook een verwijzing naar Gabriella zelf, de vrouw die haar baan in het onderwijs vaarwel zegde om een nieuw leven als onderneemster te beginnen.

We wandelen even de wijngaard in. Daar vernemen we dat Donnafugata op de Etna in totaal 35 hectare wijngaarden heeft, verspreid over zeven gemeenten. Er worden enkel lokale druivensoorten gebruikt: de nerello mascalese en nerello cappuccio voor rode wijn en de carricante voor witte wijn.

De noordelijke flank van de Etna biedt een aantal voordelen voor de wijnbouw. Het hoge Nebrodi gebergte verderop houdt de koude wind en de regenwolken uit het noorden tegen en dat zorgt voor een mild microklimaat waar de wijnranken goed kunnen gedijen. Typisch voor de wijnbouw in dit gebied is dat de wijnranken in een soort boomvorm worden gesnoeid (‘ad alberello’), waarbij de laagste wijnranken verwijderd worden omdat de rotsbodem teveel hitte uitstraalt door de zon. De ranken worden omhoog geleid langs palen in stevig kastanjehout dat je hier ook volop aantreft.  

De oogst start eind september en duurt de hele maand oktober. Het meeste werk moet manueel gebeuren want met traktoren kan je op de onregelmatige rotsgrond en tussen de dichte rijen wijnranken weinig aanvangen. Dat maakt het produceren van Etna-wijnen behoorlijk arbeidsintensief en dus ook wel wat duurder dan andere wijnen. De kwaliteit van de wijnen rechtvaardigt de prijs echter ruimschoots.

Van die kwaliteit konden we ook getuigen tijdens de heerlijke degustatie die volgde op de rondleiding. De degustatiezaal bevindt zich boven de ruime hallen waar de wijn wordt geproduceerd en bewaard. Er is een aparte zaal met eikenhouten vaten die maximaal drie jaar gebruikt worden. Hier komen o.m. de prestigieuze klassewijnen Fragore en Marchesa tot maturiteit. In de grote ruimte ernaast staan grote stalen en cementen wijnvaten opgesteld waar de wijnen een eerste rijping ondergaan.

In de moderne, kleurrijke en trendy degustatiezaal vernemen we via een filmpje nog meer over de geschiedenis van het bedrijf. We zien er het hele gamma wijnen en ook andere producten uitgestald. Donnafugata produceert immers ook olijfolie en grappa. De kleurrijke verpakkingen van enkele flessen trekken de aandacht. Het gaat om een select aantal wijnen waarvoor Donnafugata een samenwerking is aangegaan met het bekende modehuis Dolce & Gabbana.

Tijdens de degustatie, vergezeld van bijhorende hapjes met ingrediënten uit de regionale keuken krijgen we vijf wijnen voorgeschoteld:

• Fioramundi. Cerasuolo di Vittoria DOCG, 2021 (rood)
• Chiarandà. Chardonnay Contessa Entellina DOC, 2020 (wit)
• Marchesa. Etna Rosso DOC, 2019 (rood)
• Mille e Una Notte, Sicilia DOC, 2019 (rood)
• Ben Ryé, Passito di Panteleria DOCG , 2020 (amber)

Onze gastvrouw Diana, een gediplomeerd oenologe, voorziet elke wijn deskundig en met duidelijke liefde voor het vak van de gepaste tekst en uitleg.

Genietend van de heerlijke wijnen raken we aan de praat met onze Italiaanse tafelgenoten en de gesprekken gaan – onvermijdelijk – over lekker eten en drinken. Wij prijzen de heerlijke Siciliaanse keuken en zij de onovertroffen Belgische chocolade. Iedereen tevreden.

Wie interesse heeft om ook eens een degustatie mee te maken in één van de wijndomeinen van Donnafugata kan terecht op deze website: www.donnafugata.it.  We kunnen de ervaring absoluut aanraden!   

---