In het jaar 1506 verdreef de toenmalige paus Julius II de rijke familie Bentivoglio uit Bologna. Bijna een eeuw lang had ze de stad bestuurd en in die periode floreerde de kunst in Bologna als nooit voorheen. Het mooie paleis van de familie Bentivoglio werd door de pauselijke troepen met de grond gelijk gemaakt, maar één van hun mooiste verwezenlijkingen in de stad bleef gespaard: het Oratorio di Santa Cecilia.
Nadat de parochiekerk van de Heilige Cecilia in 1505 door een aardbeving grote schade had geleden, liet Giovanni Bentivoglio het gebouw volledig restaureren. Voor de versieringen binnenin deed hij een beroep op de beste kunstschilders van Bologna. Onder hen Amico Aspertini, Francesco Raibolini en Lorenzo Costa. Zij kregen de opdracht om in de kerk het leven van de Heilige Cecilia af te beelden. De tien immense fresco’s die vandaag nog steeds in alle glorie te bewonderen zijn, behoren tot de belangrijkste kunstschatten van Bologna en kunnen qua schoonheid wedijveren met de Sixtijnse Kapel van Michelangelo in Rome. Daarom wordt het Oratorio di Santa Cecilia ook wel de Sixtijnse Kapel van Bologna genoemd.
Het leven van de Heilige Cecilia wordt chronologisch afgebeeld in tien fresco’s. De cyclus begint vooraan links in de kerk en eindigt vooraan rechts. Wandel je even mee?
- Het huwelijk van de heilige Cecilia
Valerianus biedt Cecilia de huwelijksring aan. Beiden worden bijgestaan door familieleden. Cecilia kijkt onzeker naar haar moeder. De man met wie ze op het punt staat te trouwen, is immers geen christen en dat ligt moeilijk voor de vrome Cecilia.
2. De bekering van Valerianus
Uit liefde voor zijn kersverse echtgenote bekeert Valerianus zich tot het Christendom. Hier zien we zijn ontmoeting met paus Urbanus I. In deze periode werden christenen nog door de Romeinen vervolgd. De paus leefde dan ook buiten de stad, verscholen in de bossen buiten Rome waar Valerianus hem gaat opzoeken.
3. Het doopsel van Valerianus
Valerianus wordt door paus Urbanus I gedoopt. Aan de rand van het fresco kijken twee van zijn dienaars toe. De ene, helemaal rechts in beeld, houdt het zwaard van Valerianus vast. De andere, uiterst links, bewaakt zijn paard en kijkt enigszins verveeld toe.
4. De kroning van Cecilia en Valerianus
Nu ook Valerianus via het doopsel tot het Christendom is bekeerd, worden hij en zijn echtgenote door een engel gekroond. Op de achtergrond zien we hoe ook de broer van Valerianus, Tiburtius, wordt gedoopt.
5. Het martelaarschap van Valerianus en Tiburtius
De Romeinen ontdekken dat Valerianus en Tiburtius christenen zijn geworden en daarom worden ze ter dood veroordeeld. Eén van de broers is reeds onthoofd en de andere kijkt machteloos toe in afwachting van zijn dood. Bovenaan in het fresco zien we twee engelen aanvliegen. De ene heeft de ziel van de reeds overleden martelaar in de hand, de andere wacht af tot ook de tweede martelaar is gestorven.
6. De begrafenis van de heiligen Valerianus en Tiburtius
De twee broers worden begraven in een stenen sarcofaag. Op de achtergrond kijkt een rouwende Cecilia toe. Ze is gehuld in een felrode mantel.
7. Het proces van de heilige Cecilia
In dit fresco zien we hoe de Romeinse prefect ook Cecilia ondervraagt. Hij wil dat ze haar geloof afzweert en een offer brengt aan de heidense goden. De heilige Cecilia weigert uiteraard en zal dus ook tot de dood worden veroordeeld.
8. Het martelaarschap van de heilige Cecilia
Cecilia wordt veroordeeld om in kokend water levend te worden verbrand. De heilige geeft echter geen krimp. Daarop besluit de prefect haar hoofd te laten afhakken. De beul slaat drie keer toe, maar slaagt er niet in haar te onthoofden. De zwaargewonde Cecilia wordt aan haar lot overgelaten.
9. De aalmoes van de heilige Cecilia
Hoewel ze zwaargewond is en haar einde voelt naderen, vindt Cecilia nog de kracht om al haar bezittingen te verdelen onder de armen en behoeftigen. Ze wordt bijgestaan door paus Urbanus.
10. De begrafenis van de heilige Cecilia
De frescocyclus eindigt met de begrafenis van Cecilia. Ze wordt voorzichtig door drie mannen in een sarcofaag neergelegd. Gelovigen kijken treurend toe. Ook de paus is bij de begrafenis aanwezig. Ook hier zien we bovenaan een engel die de ziel van de overleden Cecilia in de hand houdt en naar de hemel zal brengen waar ze eeuwig zal verder leven.
Opvallend: nergens in de hele fresco-cyclus wordt Cecilia afgebeeld met een muziekinstrument. Nochtans staat ze bekend als patroonheilige van de muziek en verschijnt ze in de christelijke iconografie consequent met één of ander muziekinstrument als attribuut.
De verklaring hiervoor is dat Cecilia eigenlijk pas in verband werd gebracht met muziek nadat de Italiaanse renaissanceschilder Rafaël een schilderij had gemaakt van Cecilia in extase, starend naar de hemel, met in haar handen en aan haar voeten een aantal gebroken wereldse muziekinstrumenten. Dat intrigerende schilderij, gemaakt in 1514, lag aan de basis van Cecilia’s promotie tot ‘patrones van de muzikanten’.
Goed nieuws: als je ook dat meesterwerk van Rafaël wil zien, dan kan je binnenwandelen in de prachtige Pinacoteca Nazionale, gelegen aan de Piazza Vittorio Puntoni, zo’n 500 meter voorbij het Oratorio di Santa Cecilia.
Het Oratorio di Santa Cecilia is gelegen aan de Via Zamboni, nr. 15. Het maakt samen met de nabijgelegen kerk van San Giacomo Maggiore deel uit van een kloostercomplex van de Paters Augustijnen. Het Oratorio is dagelijks geopend van 10u tot 13u en van 14u tot 18u (van 1 oktober tot 31 mei) of van 15u tot 19u (van 1 juni tot 30 september).
Zin gekregen om meer te weten over Bologna? Lees dan ook ‘Op stap door Bologna’.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
1 thoughts on "Het Oratorio di Santa Cecilia: de Sixtijnse Kapel van Bologna"