Venezia. Geen enkele Italiaanse stad is zo eigenzinnig en grillig als de stad van de dogen. Eeuwenlang al wordt de stad gedomineerd en af en toe zelfs overspoeld door de zee. Vandaag wordt de stad vooral overspoeld door miljoenen toeristen. Femke trok deze zomer drie dagen naar Venetië met als doel verder te kijken dan de neus van de gemiddelde toerist. Ze brengt verslag uit in een vierdelige artikelenreeks ‘Op stap in Venetië’ . Vandaag deel 2: Casa Goldoni en de wijk San Polo

Om de wijk San Polo te bereiken, dien je een vaporetto (lijn 1 of lijn 2) te nemen die alle haltes tussen ‘Ferrovia’ en ‘San Marco’ aandoet en niet enkel de voornaamste. De haltes worden telkens weergegeven aan de voorkant van de boot. De rechteroever van het Canal Grande is over het algemeen wat minder druk bezocht, omdat de meeste toeristen echt wel gefocust zijn op de wijken rond het San Marcoplein. Een reden te meer dus om voor de ‘overkant’ te kiezen.

Gewapend met een goed stadsplan stappen we af aan de vaporetto-halte ‘San Tomà’. We merken al snel dat zo’n gedetailleerd stadsplan geen overbodige luxe is om je weg te vinden in het doolhof van smalle straatjes en kleine pleintjes. Er heerst wat ik zou willen omschrijven als een ‘gezellige drukte’. Op één van de pleintjes waar we passeren, nemen heel wat mensen de tijd om te luisteren naar een straatmuzikant. We laten ons voor het eerst verleiden door de toeristische winkeltjes, die een heel wat kwalitatiever aanbod hebben dan die in de wijken rond het San Marcoplein. Onze eerste bestemming is het huis van Carlo Goldoni. Vlak ernaast bevindt zich een schattig winkeltje vol leuke souvenirs, zoals een kerstboompje in Murano-glas, een mooie armband of zelfs een taartschep met een glazen handvat.

In tegenstelling tot de winkels en bars is het Casa Goldoni – gelukkig – niet erg druk bezocht. Veel mensen houden even halt aan de poort om te kijken of er iets te zien is, maar lopen dan weer verder. Een gemiste kans, want het huis is echt wel een bezoek waard.

Onze rondleiding door het huis start op de binnenplaats, gekenmerkt door de sierlijke stenen trap en de marmeren waterput. Alles is hier zo authentiek bewaard dat ik me makkelijk kan inbeelden dat Carlo Goldoni hier zelf elk moment de trap kan komen opstappen naar de bovengelegen kamers. Het pand grenst aan een zijtak van het Canal Grande, waardoor het zeewater onder het huis van de Goldoni’s heen lijkt te lopen. Een heel merkwaardig, maar echt Venetiaans gegeven. Opvallend is ook dat de bewoners door een luikje in hun woonkamer konden zien wie er op de binnenplaats stond. Als er een ongewenste bezoeker was, kon je je nog net gaan verstoppen voor die via de trap naar boven kwam.

Op de binnenplaats vind je op de muur borden met meer informatie over het leven en werk van de toneelauteur. Carlo Goldoni stond als consul van Genua en Venetië in direct contact met de theaterwereld: heel wat impresario’s, auteurs en acteurs behoorden tot zijn kennissenkring. In 1747 tekende  hij zijn contract bij het Teatro San Angelo. Goldoni zorgde vervolgens voor een ware hervorming van het Italiaanse theater: hij geeft in zijn komedies, die gebaseerd zijn op de zogenaamde commedia dell’arte, het dagelijkse leven van de 18e-eeuwse Venetiaanse bourgeoisie weer. Het zijn dus de Venetianen zelf met wie in zijn stukken gelachen wordt. Zijn bekendste uitspraak ‘poiché la mia vita medesima è una commedia’ (omdat mijn eigen leven een komedie is) verklaart die keuze.

In de woonkamer en in de ‘theaterkamer’ van het Casa Goldoni worden met behulp van poppen en decorstukken scènes afgebeeld uit zijn toneelstukken, onder andere van zijn stuk ‘L’avvocato veneziano’ (De Venetiaanse advocaat). Vooral de scène uit ‘La finta ammalata’ (De ingebeelde zieke) spreekt tot mijn verbeelding: de mooi gekostumeerde Rosaura die ‘ziek’ is van liefdesverdriet, heeft onder haar ziekbed een schaal met koekjes verstopt. Haar vriendin Beatrice en haar dienstmeisje Colombina zijn ongerust over het feit dat ze niets binnenkrijgt…

In de volgende kamer springt het kleine theater dat Goldoni’s vader voor Carlo maakte meteen in het oog. In de memoires van Giulio Goldoni wordt beschreven hoe het theater zorgt voor een ‘ontspannend amusement’ en volgens de overlevering bedacht de kleine Carlo zelf al echte plots voor zijn theaterstukken in het poppentheater. Jong geleerd is oud gedaan?
De scène die in het kleine theater wordt uitgebeeld is er één uit Goldoni’s bekendste toneelstuk ‘Il servitore di due padroni’ (De knecht van twee meesters).

In de kast naast het theater staat een kostuum van de ‘Arlecchino’, de harlekijnfiguur uit de commedia dell’arte. Ook de marionetten aan de muur, zoals de Dame, de Chinees, de Moor en de Turk zijn echte meesterwerkjes. De eetkamer van de Goldoni’s is gedecoreerd met verschillende werken van de Venetiaanse kunstenaar Pietro Longhi. Zijn schilderijen sluiten goed aan bij de toneelstukken van Goldoni, omdat Longhi in zijn werk dezelfde figuren (Venetiaanse bourgeoisie) afbeeldt die ook aan bod komen in Goldoni’s toneelstukken.

Het Casa Goldoni herbergt op de tweede verdieping van het palazzo een zeer grote bibliotheek voor theaterwetenschappen met meer dan 30.000 te consulteren werken. De bibliotheek was jammer genoeg enkel toegankelijk voor studenten theaterwetenschappen.

Voor de lunch raadt de bewaker in het Casa Goldoni ons het kleine ristorante ‘la Patatina’ aan, gelegen aan de Ponte San Polo. Bij aankomst zit het restaurantje tjokvol, maar na een kwartiertje is er gelukkig een tafeltje vrij voor ons. Hoewel de naam – vrij vertaald ‘het patatje’ – doet denken aan een fastfoodrestaurant, serveren ze hier heerlijke klassiekers uit de Italiaanse keuken: de pasta al ragù – mijn lievelingsgerecht – en ook de bistecca (met gebakken aardappeltjes) waren heerlijk. Vooral het dessert, gemaakt door de oma van de kelner, was letterlijk om duimen en vingers af te likken. Van de heerlijke koekjes, bussolai genaamd, geserveerd met een speciale crema had ik graag het recept gehad! Een dikke pluim voor de kokkin. Ik keer zeker nog eens terug om naar het recept te vragen…

We vervolgen de wandeling en lopen even verderop de Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari (kortweg: Basilica dei Frari)  binnen. In deze gotische kerk, gelegen aan het Campo dei Frari, kom je ogen te kort om alle kunstwerken en beroemde grafmonumenten te bekijken. Hier vindt onder meer de beroemde schilder Titiaan zijn laatste rustplaats. Het is echter voornamelijk het graf van de Venetiaanse beeldhouwer Canova dat de aandacht trekt. Zijn monumentale marmeren graftombe lijkt door zijn piramidale vorm niet meteen thuis te horen in een kerk, maar indrukwekkend is het wel. Wie goed zoekt, vindt ook het graf van de componist Claudio Monteverdi in één van de zijkapellen en ook het grafmonument van één van de belangrijkste doges, Francesco Foscari. Boven het altaar prijkt het meesterwerk ‘Santa Maria Assunta’ (Maria Hemelvaart) van Titiaan. Op een ander werk, ‘Madonna di Ca’Pesaro’ vooraan in de kerk,  heeft Titiaan een jongen afgebeeld die recht naar de bezoekers kijkt: een intrigerende, speelse toets van de meester?

Na ons bezoek genieten we op het pleintje voor de kerk onder een stralende zon nog even na. We zijn nog steeds onder de indruk van de overweldigende schoonheid die we achter de hoge bakstenen muren van de basiliek hebben aangetroffen.  Het mag duidelijk zijn: we zijn ondertussen helemaal overtuigd van de charmes van de wijk San Polo.

***

Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Samen met Femke Demets delen wij via deze blog onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Wij hebben ervan genoten deze tekst te schrijven. Als je dit artikel leuk of interessant vond, deel het dan met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!