Voor de kust van Toscane liggen zeven eilanden die, samen met een hele reeks kleine en onbewoonde rotsformaties, de Arcipelago Toscano (de Toscaanse archipel) vormen. Het grootste en bekendste van de zeven is het eiland Elba. De andere eilanden zijn heel wat kleiner en sommige ervan zijn zo onherbergzaam dat ze slechts een handvol bewoners kennen. Eén van die eilandjes is Giannutri, het meest zuidelijke eiland van de Arcipelago Toscano. Samen met het iets grotere Isola del Giglio ligt het op zo’n tien kilometer van de Monte Argentario, het grote schiereiland in het zuiden van Toscane.

Om het eiland Giannutri te bereiken moet je ’s morgens in Porto Santo Stefano de boot nemen. De vaart duurt een uurtje.

Giannutri heeft een oppervlakte van ongeveer drie vierkante kilometer. Het eiland is ca. 500 meter breed en vijf kilometer lang. Het heeft de vorm van een halve maan en ontleent daaraan ook zijn oorspronkelijke naam: Artemisia. De Griekse godin Artemis, godin van de jacht maar ook van vruchtbaarheid, werd immers vaak afgebeeld met een maansikkel boven haar hoofd. De huidige naam Giannutri zou afgeleid zijn van het Romeinse Dianium (Diana is de Romeinse naam van de Griekse Artemis). 

In de Romeinse tijd stond op het eiland ooit een luxeuze villa, met een eigen, kleine privéhaven. De villa werd gebouwd in de eerste eeuw na Chr. en behoorde toe aan familieleden van de beruchte keizer Nero. Bij de Cala Maestra, één van de kleine inhammen waar je kan zwemmen in de zee, zijn nog enkele schaarse restanten te zien. De villa raakte echter in verval en nadat de Romeinen er wegtrokken, bleef het eiland gedurende vele eeuwen onbewoond. In de tweede helft van de 19^de eeuw kwam Gualtiero Adami, een voormalige medestrijder van Garibaldi, zich op het eiland vestigen. De man had last van een longziekte en hoopte dat het milde klimaat op het eiland zijn gezondheid ten goede zou komen. Hij leefde er als een kluizenaar en probeerde, met vallen en opstaan, druiven en olijven te kweken. Toen hij al de vijftig voorbij was, kreeg hij het gezelschap van de bijna dertig jaar jongere Marietta Moschini. Na zijn dood – hij is 84 jaar geworden – bleef Marietta alleen op het eiland wonen. De eenzaamheid dreef haar echter tot waanzin. Enkele jaren na haar man overleed ook zij. Beiden liggen begraven op het kerkhof van het Isola del Giglio. 

De totale afwezigheid van drinkbaar water is één van de belangrijkste redenen waarom het eiland tot op vandaag vrijwel onbewoond is. Slechts een twintigtal mensen wonen er het hele jaar door. In de ‘gouden jaren ’60’ werden er – uiteraard volledig illegaal – enkele vakantiewoningen gebouwd door rijke Italiaanse families die hier in alle rust en ver van alle pottenkijkers wilden komen genieten van de zon en de zee. De situatie werd later geregulariseerd, met als resultaat dat er tegenwoordig in de zomermaanden een honderdtal mensen hier de vakantie komen doorbrengen. Overigens zijn ook zij nog steeds aangewezen op drinkwater en andere levensmiddelen die vanop het vasteland moeten worden aangevoerd. 

Het eiland en de zee errond zijn vandaag beschermd gebied. Behalve op de enkele wegen waarlangs de vakantiewoningen liggen, mag je op het eiland dan ook enkel rondwandelen onder leiding van een erkende gids. Overigens zijn ook de wandelpaden op het eiland schaars, want het hele grondgebied is vrijwel volledig overdekt door ondoordringbaar dicht en stug struikgewas.

Een groot deel van de vegetatie bestaat uit euphorbia arborea (boomwolfsmelk). In de herfst valt deze struik op door haar bloedrode takken. Na de winter krijgt de struik felgele bloemen.

Andere planten die in deze moeilijke omstandigheden toch kunnen gedijen zijn o.m. de aloë vera en kleine pijnboomstruiken.

Hier en daar vind je tussen de stenen door ook roestbruine knollen die eruitzien als grote ajuinen. Moeilijk te geloven dat uit deze dorre, rimpelige bollen in de late winter en vroege lente metershoge stengels groeien vol bloemen.

Bij gebrek aan water zijn de meeste struiken in de bloedhete zomermaanden volledig kaal, om vervolgens, vanaf februari, hun volledige, witte, gele, blauwe en groene kleurenpracht te onthullen. Onze gids Daniela beschrijft het fenomeen als een ‘explosie van kleuren’. Daarvan valt tijdens onze verkenning van het eiland – halfweg de maand juli – niets te merken. Toch blijft de wandeling indrukwekkend.

Op weg naar het hoogste punt van het eiland, zien we boven de dorre struiken links en rechts van ons de azuurblauwe zee. Een zacht briesje maakt de klim draaglijk want schaduw is er nauwelijks te vinden. De weinige bomen die ooit op het eiland stonden werden eeuwen geleden gekapt om als bouwmaterialen gebruikt te worden en zijn sindsdien nooit meer teruggegroeid omdat de harde kalksteenrotsen en de afwezigheid van water dit onmogelijk maakte. 

Het hoogste punt van het eiland wordt gemarkeerd door een metalen kruis. De geschikte plek ook om je inspanning vast te leggen op foto, met de azuurblauwe zee en een wolkenloze lucht als decor. Iets lagerop zie je de faro, de roodwitte vuurtoren liggen.

Ook dieren zijn op het eiland nauwelijks te vinden. Op konijnen na, ooit door de oorspronkelijke Romeinse bewoners geïntroduceerd, zijn op het hele eiland geen zoogdieren te vinden. Ook slangen zal je er trouwens niet vinden, wat voor de schaarse wandelaars dan weer een hele geruststelling is.   

Na de verkenning van het eiland met een gids rest er nog wat tijd om nog even het frisse water in te duiken in de kleine baai waar je met de boot bent aangekomen. Zorg ervoor dat je de boot die je terug naar het vasteland moet brengen niet mist, want er is op het eiland geen hotel en er is per dag maar één boot die aankomt (rond 11u) en ook weer vertrekt (stipt om 16u). 

Praktisch: de boot naar Giannutri vertrekt vanuit Porto Santo Stefano. De vaartijden kan je checken op www.maregiglio.it. Een geleide wandeling met een ervaren gids kan je boeken via www.percorsietruschi.it

---