Valsesia. De kans is groot dat je nog nooit hebt gehoord van dit gebied in Noord-Italië. En dat is eigenlijk best jammer, want deze bosrijke vallei van de rivier Sesia is een waar paradijs voor wandelaars, (water)sporters en… vissers! De Valsesia is het noordelijke deel van de provincie Vercelli in de regio Piemonte. Het dunbevolkte gebied staat bekend als de meest groene vallei van Italië en promoot zichzelf met de slogan ‘dal riso al Rosa’… Een heel toepasselijke omschrijving, want de Valsesia strekt zich inderdaad uit van de laaggelegen rijstvelden aan de voet van de Alpen tot aan de 4634 meter hoge Monte Rosa, de op één na hoogste berg van Italië.
Varen en vissen
Valsesia ontleent haar naam aan de rivier Sesia. Deze ontspringt uit de gletsjers op de flanken van de Monte Rosa en slingert zich de eerste 50 km door een smalle en bosrijke vallei. Daar wordt zij voortdurend gevoed door kleinere bergstroompjes die via honderden watervallen naar beneden klateren.
Geen wonder dat de Valsesia bijzonder populair is bij liefhebbers van wildwatersporten zoals kayaken, kanovaren, raften en canyoning. Ook wie zelf liever veilig aan wal blijft staan, zal zeker kunnen genieten van de halsbrekende toeren die ervaren watersporters uithalen terwijl ze zich een weg zoeken door de vele kolkende bergrivieren in het dal. Op verschillende plaatsen langs de rivier vind je organisaties waar je een kayak, kano of raft kan huren. Wij waagden ons aan een tien kilometer lange raftingtocht bij het Centro Canoa Rafting Monrosa (www.monrosarafting.it) in Balmuccia. Het werd een onvergetelijke ervaring.
Tijdens onze spectaculaire vaartocht over het kolkende water kwamen we ook regelmatig in hoge lieslaarzen gehulde vissers tegen die behendig met een hengel in de weer waren om forellen en andere wildwatervissen aan de haak te slaan. De rivieren en de vele bergmeren trekken van over heel Europa (én daarbuiten) liefhebbers aan van sportvisserij. Wie denkt dat vissen geen sport is, zal hier in elk geval zijn mening moeten herzien.
Wandel- en fietsparadijs
Wie het liever droog houdt, kan in de Valsesia prachtige wandelingen maken. Vanuit elke dorpje langs de rivier vertrekken wandelpaden de bergen in. Je wandelt door de loofbossen, via aloude paden die destijds de verschillende kleine nederzettingen op de bergflanken met elkaar verbonden. De meeste van die kleine bergdorpjes zijn vandaag verlaten en worden stilaan door de natuur weer veroverd, maar dat maakt die plekken er alleen maar magischer op. Voortdurend kruisen watervallen en bergbeekjes je pad en met een beetje geluk krijg je wel eens herten, gemzen of andere bosbewoners te zien.
Wie liever het hooggebergte intrekt, rijdt met de wagen best tot één van de dorpjes die zich op het einde van de doodlopende valleien van de Valsesia bevinden. Populaire vertrekplaatsen voor bergwandelingen zijn Alagna en Rima. Vanuit Alagna – in de winter een bij Italianen geliefd ski-oord – kan je verschillende goed bewegwijzerde wandelingen maken op de flanken van de Monte Rosa. Geoefende bergbeklimmers kunnen van hieruit de Margheritahut bereiken, de hoogstgelegen berghut van Europa, net onder de top van de Monte Rosa.
Ook vanuit het pittoreske bergdorpje Rima kan je diverse mooie wandelingen maken boven de boomgrens. Het dorp bevindt zich helemaal op het einde van de Val Sermenza, een kleine vallei langs de Sermenzarivier die ter hoogte van Balmuccia in de Sesia stroomt.
Ook fietsers komen in de Valsesia aan hun trekken. Wie het graag rustig houdt, blijft best in de vallei en opteert voor tochten langs de Sesia of door de rijstvelden in de vlaktes nabij Rovasenda. Voor mountainbikers en beoefenaars van trial zijn er dan weer volop mogelijkheden op de flanken van de heuvels en de bergen.
Verrassend cultureel erfgoed
De meeste bezoekers mogen dan wel naar de Valsesia komen om te genieten van wandelingen in de ongerepte natuur of om zich sportief te kunnen uitleven, de vallei heeft ook een uniek cultureel patrimonium.
De topattractie is zonder meer de Sacro Monte di Varallo. In de regio Piemonte en Lombardije bevinden zich negen van deze ‘Heilige Bergen’. Het gaat om bedevaartsoorden die werden gebouwd tussen het einde van de 14de en het begin van de 16deeeuw. Ze hebben allemaal min of meer dezelfde architectuur. Centraal, boven op een heuvel of berg, staat een kerk. Om die te bereiken moeten de pelgrims een weg afleggen die hen langs verschillende kapellen brengt waar een gebeurtenis uit het leven van Christus wordt uitgebeeld aan de hand van beelden en/of fresco’s. De Sacri Monti worden sinds 2003 door de Unesco erkend als Werelderfgoed.
De Sacro Monte di Varallo is de oudste en, wat ons betreft, ook de mooiste van de negen heiligdommen. De bouw ervan begon op het einde van de 15deeeuw op initiatief van Bernardino Caimi, een Franciscanermonnik, die een ‘Nieuw Jeruzalem’ (Nuova Gerusalemme) wou oprichten. De lokale architect, schilder en beeldhouwer Gaudenzio Ferrari tekende het eerste ontwerp en bouwde een aantal kapellen die hij voorzag van kleurrijke fresco’s en beelden in hout of terracotta. Latere architecten namen het van hem over en bouwden het heiligdom uit tot zijn huidige, indrukwekkende proporties. Het hele complex telt, naast de centrale basiliek op de top van de heuvel, niet minder dan 45 kapellen waarin ongeveer 800 beelden en ruim 4000 geschilderde figuren verschillende scènes uit het leven van Christus uitbeelden. De kleurrijke beelden en fresco’s, inmiddels zo’n 500 jaar oud, zijn verrassend goed bewaard gebleven. Opvallend detail: de beelden hebben realistische kapsels of baarden, gemaakt van paardenhaar.
Ook al kan je de Sacro Monte perfect met de wagen bereiken, het is leuk om de wagen in de benedenstad te laten en met de steile kabelbaan, de ‘funivia’, naar boven te gaan.
Vlakbij de kabelbaan bevindt zich overigens de 15deeeuwse Chiesa di Santa Maria delle Grazie. Stap deze kerk zeker binnen om de fameuze Parete Gaudenziana te bewonderen. Dit monumentale fresco van de hand van Gaudenzio Ferrari toont 21 scènes uit het leven van Christus. Op het pleintje links van de kerk bevindt zich een standbeeld van de kunstenaar.
Neem ook de tijd om de gezellige straten en pleinen van de stad Varallo te verkennen. Als je dat op dinsdag doet, kan je bovendien de gezellige markt meepikken.
Een andere plaats die je tijdens een bezoek aan de Valsesia niet mag overslaan is het eerder vermelde Rima. Het lijkt wel of in dit kleine, ongerepte dorpje van 75 inwoners de tijd is blijven stilstaan. Het uitzicht van Rima wordt bepaald door de typische houten ‘Walser’-huizen. De ‘Walsers’ zijn een van oorsprong Duitstalige bevolkingsgroep die leefde in de Zwitserse Alpen en die zich in de 14de eeuw in de Valsesia vestigde. Het waren vaardige ambachtslui en boeren. Ze leefden in houten woningen met een typische structuur, bestaande uit drie verdiepingen. In de onderste verbleef het vee. De warmte van het vee verwarmde de tweede verdieping waar ze woonden. De bovenste verdieping werd gebruikt om de voedselvoorraden te bewaren. De woningen zijn omgeven door een houten traliewerk dat diende om het stro te laten drogen.
Als je het kleine dorpje binnenwandelt, is er niets dat doet vermoeden dat hier maar liefst twee musea zijn gevestigd. Het meest verrassende is de Gipsoteca, gelegen in een idylische setting even buiten het dorp, voorbij de waterval. Hier is een indrukwekkende verzameling ondergebracht van meer dan 200 gipsen beelden van de hand van Pietro Della Vedova (19deeeuw). Deze voormalige dorpsbewoner schopte het tot professor beeldhouwkunst aan de prestigieuze Academia Albertina in Turijn. In zijn testament bepaalde hij dat zijn hele collectie gipsen beelden, in feite maquettes voor projecten die later in marmer of brons zouden worden uitgevoerd, diende te worden ondergebracht in zijn geboortedorp. En zo komt het dat dit onooglijke bergdorpje over zo’n indrukwekkende kunstcollectie beschikt.
Het museum kan enkel worden bezocht op afspraak. Voor meer info kan je terecht op de website van de Gipsoteca. Dit filmpje geeft je alvast een idee van wat je mag verwachten.
Nog moeilijker om te geloven is dat hetzelfde Rima de bakermat is geweest van een bijzondere artistieke techniek die ervoor zorgde dat eenvoudige ambachtslui uit het dorp door Russische en Oost-Europese vorstenhuizen werden aangetrokken om hun paleizen te versieren. Een stukadoor uit Rima ontdekte rond 1800 een techniek die toeliet om gips zo te bewerken dat het er als marmer uitzag. De ‘marmo finto’ (vals marmer) was geboren. In een klein museumpje in het dorp wordt de geschiedenis van de marmo finto verteld aan de hand van enkele foto’s en voorwerpen. Boven het kleine museum bevindt zich een atelier waar workshops worden gegeven en waar je kan leren hoe marmo finto gemaakt wordt. Het geheim bestaat erin om gips te mengen met gekleurd poeder en dan volgt een lang proces van intens polieren met verschillende types gesteentes. Het eindresultaat is een product dat met het blote oog nauwelijks van echt marmer te onderscheiden is. Enkel als je het voorwerp vastneemt, merk je dat het veel lichter is dan echt marmer en dat het ook minder koud aanvoelt.
Om je een goed beeld te vormen van hoe verrassend echt het marmo finto is, moet je maar eens de kerk van Rima binnenstappen. Het onderste deel van de wand is bezet met groene marmeren platen. Deze zijn echt marmer. De roodbruine marmeren platen erboven lijken echt, maar zijn het niet.
Rond je bezoek aan Rima af met een drankje op het terras van Bar Alpino, de enige bar van het dorp. Als je honger hebt, proef dan zeker eens de miacce, een lokale specialiteit. Het zijn een soort flinterdunne, krokante pannenkoeken gevuld met hesp en/of kaas. Verrassend lekker!
Logeertip: Foresteria Valsesia
Tijdens ons bezoek aan de Valsesia verbleven we in de Foresteria Valsesia, een gezellig hotel gerund door het Belgische koppel Diederik en Anne-Marie. Het bleek de ideale uitvalsbasis voor een verkenning van de regio. Meer info in dit artikel.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
1 thoughts on "Valsesia, de meest groene vallei van Italië"