Het landschap op de cover van Marco Balzano’s roman ‘Ik blijf hier’ lijkt regelrecht uit een idyllische prentkaart te komen. We zien de kerk van wat eens het Italiaanse dorpje Graun im Vinschgau was, gelegen in Zuid-Tirol, op een boogscheut van het drielandenpunt met Zwitserland en Oostenrijk. Niets doet vandaag nog vermoeden dat de oorlog er zo lelijk huishield. ‘Ik blijf hier’ schetst het waargebeurde relaas van dit weerloze bergdorpje. Een absolute aanrader voor de liefhebbers van het betere boek, of voor wie meer wil weten over de geschiedenis van deze regio. 

Het verhaal begint in de jaren twintig van de vorige eeuw. Op het einde van de Eerste Wereldoorlog werd beslist om de Duitstalige regio Tirol toe te wijzen aan Italië. Enkele jaren later komt Mussolini aan de macht en hij wil de nieuw verworven grensregio italianiseren. De inwoners krijgen het verbod hun moedertaal te spreken. Zelfs op de graven wordt het Duits gewist. Alle jobs worden ingenomen door autoritaire Italianen en al snel wordt het voor veel gezinnen knokken voor brood op de plank.  

Trina, de jonge vrouw die het verhaal vanuit de ik-persoon vertelt aan haar dochter Marica, ziet haar wens om leerkracht te worden gedwarsboomd. Ze blijft echter niet bij de pakken zitten en organiseert samen met haar vriendinnen Maja en Barbara clandestiene lessen om het Duits levendig te houden onder de bevolking. Aan hun moedige verzet komt snel een einde wanneer Barbara wordt opgepakt en verbannen. Daarnaast hangt ook de aangekondigde aanleg van een immense stuwdam, die het hele dorp onder water zal zetten, als een dreigende wolk boven de bevolking. 

Ondertussen komen in Duitsland de nationaal-socialisten aan de macht. Zij geloven in een groots rijk vol vooruitgang. De inwoners van Graun staan voor een groot dilemma: zich aansluiten bij het Italiaanse rijk van de ‘Duce’ of overstag gaan voor Hitlers vooruitgangsbelofte. Velen kiezen voor de laatste optie, want wat hebben ze te verliezen? Het bergdorp loopt leeg. 

Trina, haar echtgenoot Erich en hun kinderen Michael en Marica zijn één van de weinige gezinnen die het dorp niet verlaten en blijven strijden voor hun toekomst in Graun. “In het dal hoorde je het getingel van de koebellen en het ruisen van het gras niet meer. Het lawaai van vrachtwagens en tractoren met rupsbanden had de stilte vermoord.” Algauw wordt echter ook hun gezin uiteengereten door de beloftevolle maar bedrieglijke retoriek van nazi-Duitsland. 

In drie delen – voor, tijdens en na de oorlog – vertelt Balzano het schrijnende verhaal van de inwoners van deze grensregio die steeds opnieuw op de proef worden gesteld. Jarenlang is Graun im Vinschgau de speelbal geweest van de Italiaanse en Duitse machthebbers. De ene dictatuur volgde de andere op en ook de na-oorlogse periode, waarin de aanleg van de stuwdam onverbiddelijk werkelijkheid werd, bracht alles behalve beterschap. Wie dit boek gelezen heeft, zal onvermijdelijk met volledig andere ogen naar deze toeristische trekpleister in Noord-Italië kijken.  

Ik blijf hier, Marco Balzano, Uitgeverij De Arbeiderspers. 238 pagina’s – ISBN 978 90 295 2850 4  

---