In de buurt van Noto, nabij de oever van de rivier Tellaro, werden in 1971 bij toeval de resten ontdekt van een Romeinse villa uit de late keizertijd (3de-4de eeuw na Chr.). De villa bevond zich onder een vervallen boerderij uit de 18de eeuw en werd in eerste instantie ontdekt tijdens illegale opgravingen. Dankzij een alert optreden van de Italiaanse politie kwam men de clandestiene opgravingen snel op het spoor en kon de villa gevrijwaard worden van verdere plundering.
Het grondplan van de oorspronkelijke villa kon nog grotendeels gereconstrueerd worden. Het bleek om een grote en luxueuze residentie te gaan van waaruit de landbouwactiviteiten in de omgeving aangestuurd werden. Omdat het gebouwencomplex ooit door een brand compleet werd verwoest, bleef nauwelijks iets overeind staan. Wat we vandaag wel nog te zien krijgen, zijn vier bijzonder mooie en goed bewaarde mozaïeken. Ze dateren uit de 4de eeuw na Chr. en kunnen absoluut de vergelijking doorstaan met de alom geroemde mozaïeken van de Villa Romana del Casale in Piazza Armerina. Boven de mozaïeken werd een afdak geplaatst en een loopbrug van waarop je de kleurrijke kunstwerken kan bewondere,.
Het grootste van de vier mozaïeken bedekte de vloer van een overdekte portiek die rond een rechthoekig binnenplein (peristylium) liep. Alleen het deel aan de noordkant van het peristylium bleef bewaard. De veelkleurige mozaïekvloer is 15 meter lang en vormt een geraffineerd geheel van medaillons met geometrische motieven die op meesterlijke wijze met elkaar vervlochten zijn door kransen van laurierbladeren. Een lust voor het oog. De donkere vlekken op het uiteinde links zijn sporen van de brand die de villa verwoestte.
Vanuit de gaanderij kon je de aangrenzende kamers bereiken. In drie van die kamers kunnen we nog de mozaïekvloeren bewonderen. Het eerste mozaïek, waarvan slechts een fragment bewaard bleef, stelt een scène voor uit de Trojaanse oorlog. We zijn getuige van een bijzonder tafereel: de betaling van losgeld voor het vrijgeven van het lichaam van de gesneuvelde Trojaanse held Hector die door Achilles werd gedood in een duel. Zijn lichaam (waarvan we enkel de voeten zien) ligt op een weegschaal en die wordt in evenwicht gebracht met stapels goudwerk. De Grieken Odysseus en Achilles kijken toe. Hun namen staan duidelijk leesbaar vermeld. Het centrale tafereel wordt omgeven door een dubbele lijst. De buitenste bevat bloemen en katachtige roofdieren. De andere bestaat uit slingers van bloemen en bladeren met in de hoeken theatermaskers.
Het mozaïek in de centrale ruimte, vermoedelijk een banketzaal, heeft in elke hoek een groot wijnvat (krater genaamd) van waaruit slingers met bloemen en fruit vertrekken die bogen vormen. Onder elke boog zien we twee dansende figuren, een sater en een maenade, met een muziekinstrument in de handen. Saters en maenaden maken traditioneel deel uit van de stoet volgelingen van de wijngod Dionysos. Hij was het die in het midden van het mozaïek stond afgebeeld, maar die beeltenis is jammer genoeg verloren gegaan.
Het vierde en laatste mozaïek toont een jachtscène. In het midden zetelt een vrouw, vermoedelijk een personificatie van het continent Afrika. Rondom haar zien we verschillende jachttaferelen. De scènes worden heel realistisch en gedetailleerd weergegeven. Links zien we hoe een man aangevallen wordt door een tijger. De angst kan je als het ware van zijn gezicht aflezen. Gelukkig snelt een andere jager hem nog op het nippertje te hulp.
In het tafereel rechts merken we het meesterschap van de mozaïekleggers in de wijze waarop de benen van de mensen en de poten van de dieren die door het water waden rimpelend worden weerspiegeld in het water.
De serene, bucolische banketscène onderaan het mozaïek staat in schril contrast met de levendige jachtscènes erboven. De paarden zijn vastgebonden aan de bomen. Dienaren hangen vuurkorven in de bomen en maken zich klaar om het voedsel te serveren. De jagers maken zich klaar om het gevangen wild te verorberen.
Rondom het mozaïek worden watervogels afgebeeld, met daartussen het swastika motief dat vaak op Griekse en Romeinse mozaïeken wordt aangetroffen.
Tip: combineer een bezoek aan de Villa Romana del Tellaro met een wandeling door het vlakbij gelegen natuurreservaat Vendicari.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties