Parma promoot zichzelf als Città della Gastronomia, een stad van fijnproevers zeg maar. En die reputatie is geheel verdiend. Parmaham, parmezaanse kaas, torta fritta, pesto di cavallo…. het is slechts een kleine greep uit het aanbod van lokale culinaire specialiteiten.
Parma is – niet toevallig – ook de thuisbasis van het Europese voedselagentschap en van de internationaal gerenommeerde school voor Italiaanse gastronomie, Alma. Als kers op de taart werd Parma in 2015 door de Unesco ook nog eens erkend als ‘Creative City of Gastronomy’. Het mag duidelijk zijn: deze stad ademt gastronomie.
Parma heeft echter niet alleen op culinair, maar ook op cultureel vlak heel wat te bieden. Reden waarom de stad in 2020 een jaar lang de titel ‘culturele hoofdstad van Italië’ mocht dragen.
Reeds in de Romeinse tijd was Parma een bloeiende stad, gelegen op het kruispunt van belangrijke handelsroutes in de nabijheid van de rivier Po. Het is echter onder het bewind van de invloedrijke familie Farnese (1545 – 1731) dat Parma haar grootste culturele en artistieke ontwikkeling kende. Later namen de Bourbons en de Habsburgers de fakkel over. Ook de kunstminnende Marie-Louise van Oostenrijk, de tweede echtgenote van Napoleon Bonaparte, drukte haar stempel op de stad. Als hertogin van Parma (1814-1847) liet ze scholen bouwen waar ook de arme bevolking onderwijs kon volgen. Dat maakte haar bijzonder geliefd in de stad, ook vandaag nog. Haar wapenschild siert nog steeds de flesjes parfum ‘Acqua di Parma’.
Haar liefde voor muziek leverde de stad ook een operahuis op, het Teatro Regio, dat tot ver buiten Parma grote faam genoot. Mogelijk verklaart dit waarom Parma twee grote namen heeft voortgebracht in de muziekgeschiedenis: de componist Giuseppe Verdi en de dirigent Arturo Toscanini.
De plaats waar ooit het Romeinse forum lag, is ook vandaag nog het politieke hart van de stad: de Piazza Garibaldi. Het plein wordt gedomineerd door het Palazzo del Governatore met de klokkentoren. Dit gebouw dateert oorspronkelijk uit de 13deeeuw maar werd tot in de 18deeeuw herhaaldelijk gerenoveerd en uitgebreid. Het gebouw bood onderdak aan de adellijke families die in de loop der eeuwen over het hertogdom Parma heersten. Zijn huidige uitzicht dankt het in grote mate aan hertog Filips van Bourbon die het gebouw in 1760 een grondige facelift gaf. Uit die tijd dateert ook het beeld van de gekroonde Maria in de nis onder de grote klok.
Aan de overkant van het plein trekken grote portieken de aandacht. Ze ondersteunen het middeleeuwse Palazzo dei Mercanti, het handelscentrum van de stad. Onder deze portieken werd tot in de 19deeeuw graan verhandeld. Tegenwoordig vinden hier nog regelmatig culturele manifestaties plaats. Het palazzo zelf biedt vandaag onderdak aan de gemeentelijke administratie en de toeristische dienst. Tegen één van de pijlers van de portieken kijkt een beeld neer op de bezoekers. Het is de kunstenaar Antonio Allegri, bijgenaamd ‘il Correggio’ (1489-1534). Onthoud die naam want we zullen hem tijdens de verkenning van de stad nog meermaals ontmoeten.
Via de Strada Cavour en de Strada Duomo bereiken we de Piazza Duomo. Het plein wordt omgeven door de kathedraal Santa Maria Assunta, het Battistero en het bisschoppelijk paleis. Dit is het religieuze centrum van de stad. De romaanse kathedraal (11deeeuw) wordt geflankeerd door een 63 meter hoge klokkentoren die dateert uit de 13deeeuw.
Twee monumentale marmeren leeuwen bewaken de toegang tot de kerk. De ene is wit, de andere roze. Deze kleuren symboliseren respectievelijk de goddelijke en de menselijke zuiverheid. De belangrijkste attractie binnenin de kerk is het monumentale fresco die de koepel siert. Het is het meesterwerk van de eerder vermelde Correggio en stelt de Hemelvaart van Maria voor. Toen het werk in 1530 werd onthuld, zorgde het voor veel ophef. Het feit dat Maria niet centraal stond, dat talrijke figuren halfnaakt werden afgebeeld en dat Christus als een jonge man werd geportretteerd werd door de opdrachtgevers als godslasterlijk ervaren. Priesters weigerden nog de mis te doen onder de koepel omdat ze bang waren dat de zwevende figuren boven hen naar beneden zouden vallen. Niemand minder dan de alom gerespecteerde schilder Titiaan slaagde er uiteindelijk in de gemoederen te bedaren met de woorden: “Als je de koepel zou omdraaien en hem helemaal zou vullen met goudstukken, dan zou dat nog niet volstaan om de waarde van dit meesterwerk te vergoeden”.
Een ander prachtstuk in de kathedraal is het marmeren reliëf met een voorstelling van de Kruisafneming door Benedetto Antelami (1150-1230), de man die ook de bouw van de doopkapel (Battistero) voor zijn rekening nam. Het bevindt zich in de rechterdwarsbeuk.
Met de bouw van het Battistero, de achthoekige doopkapel, werd begonnen in 1196. Architect Antelami was zo trots op zijn werk dat hij zijn naam liet aanbrengen boven de toegangsdeur die uitgeeft op het plein. Het gebouw, helemaal opgetrokken uit roze marmer uit Verona, is vrij sober aan de buitenkant. Binnenin is het echter rijkelijk versierd met kleurrijke fresco’s. Om die te kunnen bewonderen moet je een ticket kopen, maar wat je te zien krijgt, is die kleine investering absoluut waard.
Achter de kathedraal bevindt zich nog een andere kerk, de Chiesa di San Giovanni Evangelista. Ook in deze kerk tekende Correggio voor de fresco’s in de koepel. Als je het nabijgelegen klooster geopend vindt, wandel dan zeker even binnen en geniet van de rust in de overdekte kloostergangen die de twee binnenplaatsen omgeven. Op de eerste verdieping kan je de voormalige kloosterbibliotheek bezoeken. Hier kwamen in de late middeleeuwen en de renaissance kloosterlingen en kandidaat priesters zich verdiepen in theologische studies. De fresco’s die de wanden en muren sieren, waren daarbij behulpzaam. Ze tonen onder meer kaarten van het Heilig Land, bijbelse taferelen, profeten, pausen en ook tal van religieuze symbolen. Een verborgen parel die je in weinig reisgidsen aantreft.
Een ander religieus gebouw dat een bezoek verdient, is de zogenaamde Camera di San Paolo, ook wel Camera della Badessa (Kamer van de Abdis) genaamd. Het gaat om de privé-vertrekken van Giovanna Piacenza, de invloedrijke abdis van het klooster van Sint-Paulus. Abdis Giovanna had een goede smaak en liet haar privévertrekken in het klooster beschilderen door twee van Parma’s meest gerenommeerde kunstenaars uit de eerste helft van de 16deeeuw, Alessandro Araldi en Correggio. De beschilderde plafonds van de kamers van de abdis zijn van een geraffineerde schoonheid en tonen taferelen die je niet meteen in een klooster verwacht.
Tijdens een bezoek aan Parma moet je voldoende tijd uittrekken voor een verkenning van het Palazzo della Pilotta. In dit gigantische bakstenen bouwwerk, ooit een complex van paleizen, stallen en opslagplaatsen gebouwd in opdracht van de familie Farnese, gaan vandaag twee musea, een belangrijke bibliotheek en een uniek theater schuil. Met één ticket heb je toegang tot alle bezienswaardigheden.
De collectie van het archeologisch museum bevat enkele goed bewaarde Romeinse beelden maar is al bij al vrij bescheiden. Helemaal anders is het met de Galleria Nazionale di Parma, die een indrukwekkende collectie schilderijen omvat, hoofdzakelijk van de 16deen 17deeeuw. Naast grote schilders uit Parma zoals Correggio en Parmigianino zijn vrijwel alle bekende Italiaanse renaissanceschilders hier vertegenwoordigd, inclusief de geniale Leonardo Da Vinci. De museumcollectie bevat ook een mooi werkje van de Vlaamse Antoon Van Dyck.
Het hoogtepunt van een bezoek aan het Palazzo della Pilotta is echter het adembenemende, volledig in hout opgetrokken Teatro Farnese, in 1618 gebouwd in opdracht van Ranuccio I Farnese. Hij liet dit baroktheater bouwen ter gelegenheid van de geplande doortocht in Parma van Cosimo II de’ Medici. Cosimo annuleerde echter zijn tocht en heeft het theater dus nooit gezien. Het werd uiteindelijk pas tien jaar later, in 1628, officieel in gebruik genomen ter gelegenheid van het huwelijk van Margherita de’ Medici en hertog Odoardo Farnese. Door de eeuwen heen werd het majestueuze theater uiteindelijk slechts een schamele negen keer gebruikt. Zonde, eigenlijk.
Loop voor je het Palazzo verlaat nog eens binnen in de Bibliotheca Palatina. Deze prestigieuze bibliotheek werd in 1761 opgericht door Filips I van Bourbon en bevat een uitgebreide collectie eeuwenoude manuscripten en boeken. Een must voor bibliofielen.
Als je na een bezoek aan de bibliotheek nood hebt aan wat frisse lucht, dan raden we je aan om via de nabijgelegen brug de rivier Po over te steken naar het Parco Ducale. Kuierend over de brede paden van dit mooie park kan je nog even nagenieten van al het moois dat je daarnet hebt bewonderd. Je zal het met ons eens zijn: het is aangenaam toeven in Parma.
Tips voor eetadresjes
Bij ons bezoek aan Parma hebben we, op aanraden van Lies Delcroix, een landgenote die al lange tijd in Parma woont, heel lekker gegeten bij:
- Osteria dei Servi, Piazza Ghiaia, 1
- Osteria della Ghiaia, Borgo Paggeria, 12/a
- Trattoria Corrieri, Strada Conservatorio, 1
Nog meer tips…
Voor een aperitiefje raden we je één van de vele gezellige terrasjes aan in de Via Farini (rechts van het Palazzo dei Mercanti).
Voor een schuimige cappuccino met brioche moet je bij Pasticceria Cocconi zijn in de Strada della Repubblica, 22.
Wil je nog een leuk souvenir van Parma meenemen? Loop dan even binnen bij ‘Il color Viola’, één van de oudste parfumeriezaken van Parma (Strada della Repubblica, 2G). Trakteer er jezelf op een flesje Acqua di Parma, een parfum op basis van paarse viooltjes. Dit was het lievelingsparfum van Marie Louise, hertogin van Parma. Hou je van zoet? Neem dan meteen ook een doosje Violette candite mee, gekonfijte blaadjes van paarse viooltjes. Deze verrukkelijke snoepjes zijn een streling voor de tong.
Logeren in het hart van de stad, in de schaduw van de duomo? Dat kan bij Patrizia, in de gezellige B&B ‘Al battistero d’oro‘.
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Ciao! Wij zijn Carl Buyck en Franka Verhoeyen, initiatiefnemers van Cosiddetto. Via deze blog delen wij onze passie voor Italië en al het moois dat dit bijzondere land te bieden heeft. Als je dit artikel leuk of interessant vindt, deel het dan gerust met jouw vrienden of kennissen. Je doet er ons een groot plezier mee. Grazie mille!
Reacties