De tuinen van Palazzo Farnese in Caprarola

Het Palazzo Farnese in Caprarola is binnenin één grote schatkist vol overweldigend mooie fresco’s, maar ook de uitgestrekte tuinen weten de bezoeker te charmeren.  

Kardinaal Alessandro Farnese liet Vignola, de briljante architect die het luxueuze paleis ontwierp, ook een ontwerp maken voor een bijhorende tuin waar hij rust en verpozing kon vinden. Net als het paleis zelf was het de bedoeling dat ook de tuinen indruk zouden maken op gasten en bezoekers. Vignola begon met de aanleg van de tuinen in 1565. Pas in 1630 was het ambitieuze project helemaal afgewerkt. Na de dood van Vignola (in 1573) namen eerst Giacomo del Duca en later Girolamo Rainaldi het werk over. 

Vignola wou de tuin fysiek scheiden van het paleis en liet daarom een diepe gracht graven die hij vervolgens met een brug liet overspannen. Over die brug wandel je ook vandaag nog van het paleis naar de tuinen. In de onmiddellijke omgeving van het palazzo zijn er twee aparte tuinen: een wintertuin, geörienteerd naar het zuidwesten en een zomertuin, georienteerd naar het noordoosten. Het zijn typische giardini all’italiana, gekenmerkt door strakke geometrische patronen.

De centrale laan die vanaf de brug de tuin doorkruist mondt op het einde uit in een visueel aantrekkingspunt: een kunstmatige grot met een kleine waterval en fonteinen.    

Vanuit de twee giardini bassi (de lage tuinen) brengt een monumentale trap je naar de giardini alti (de hoge tuinen) die zich hoger op de glooiende heuvel bevinden.

Eens je boven bent, volg je een breed pad door een bos met zilversparren tot je plots op een monumentaal plein komt met in het midden een grote fontein. Daarachter leidt een brede trap omhoog naar een riant zomerverblijf dat dit gedeelte van de tuinen overheerst. Dit gedeelte van de tuinen werd gerealiseerd door Giacomo del Duca, op basis van een ontwerp van Vignola die in 1573 was gestorven. 

In het midden van de brede trap kronkelt een waterval naar beneden langs een smal waterbekken dat doet denken aan de Catena dell’Acqua in de Villa Lante in Bagnaia. Bovenaan de trap bereik je een pleintje met een fontein in de vorm van een grote beker.

Twee trappen draaien om de fontein heen en brengen je naar een tuin die volledig omzoomd is met kariatiden, zuilvormige beelden die reuzen, saters en andere vreemde wezens voorstellen. Een groot aantal van deze beelden zouden van de hand zijn van Pietro Bernini, de vader van de bekende renaissancekunstenaar Gianlorenzo Bernini. De legende wil dat Bernini zich zou hebben laten inspireren door de gezichten van inwoners van Caprarola die hielpen bij de aanleg van de tuinen. De beelden dateren van na de dood van Alessandro Farnese (in 1589). Ze kwamen er in opdracht van zijn achterneef, kardinaal Odoardo Farnese die een beroep deed op architect Girolamo Rainaldi. 

In het midden van de tuin staat een ruime villa met een suggestieve naam: la Casina del Piacere (het Huisje van het Genoegen). Hier ontving kardinaal Farnese op warme zomeravonden graag gasten voor een gezellig diner in alle rust. De villa, momenteel gesloten voor het publiek, viel eeuwen later ook in de smaak bij de Italiaanse president Luigi Einaudi. Tussen 1948 en 1955 kwam de president hier graag zijn zomervakantie doorbrengen. 

Achter de villa strekt zich nog een licht hellende tuin uit met vele kleine fonteinen. Ook deze werd aangelegd door Rainaldi. Achteraan de tuin bevindt zich een halfronde pergola. De beelden van de eenhoorn, in het gezelschap van een jonge maagd, zijn een duidelijke verwijzing naar de familie Farnese, die dit fabeldier regelmatig in haar wapenschilden opneemt. Vanuit de pergola kan je genieten van een mooi zicht op de Casina del Piacere.

Nadat je hier, op het hoogste punt, even hebt uitgerust, kan je de terugtocht aanvatten en je even kardinaal Farnese wanen, schrijdend door zijn betoverend mooie tuinen.  

Meer info over openingstijden en tickets voor het Palazzo en de tuinen vind je op de website van het Palazzo Farnese.

---